Spoken Sanskrit- Lesson-29

సంభాషణ సంస్కృతం –29

(Spoken Sanskrit)

Lesson-29

                                      Dr.  Ch.  Durgaprasada Rao,

Reader in Sanskrit (Retd),

3/106, Premnagar, Dayalbagh, AGRA.

        

 Unit 1

     युष्मद्  –शब्द: --वर्तमाने –एकवचनम्

    त्वं - पठसि –నీవు చదువు చున్నావు

   

     युष्मद्  –शब्द: --वर्तमाने – द्विवचनम्  

युवां –पठथ: - మీరిద్దరూ చదువుచున్నారు

युष्मद्  –शब्द: --वर्तमाने-बहुवचनम्

यूयं - पठथ  మీరందరు చదువుచున్నారు  

युष्मद्  –शब्द: --भूते

त्वं =अपठ:  నీవు చదివితివి युवां अपठतम्  మీరిద్దరూ చదివితిరి यूयं –अपठत  మీరందరు చదివితిరి

युष्मद्  –शब्द: -भविष्यति

त्वं पठिष्यसि  ( నీవు చదివెదవు ) युवां पठिष्यथ: (మీరిద్దరూ చదివెదరు ) यूयं पठिष्यथ మీరందరు చదివెదరు )

  युष्मद् –शब्द: --वर्तमाने  प्र .पु

      स: पठति అతడు చదువుతున్నాడు –तौ-पठत:--వారిద్దరూ చదువుచున్నారు

ते पठन्ति వారందరూ  చదువుచున్నారు

      त्वं –पठसि నీవు చదువుచున్నావు – युवां पठथ: మీరిద్దరూ  చదువుచున్నారు --यूयं पठथ మీరందరు చదువుచున్నారు  

     अहं –पठामि నేను చదువుచున్నాను – आवां –पठाव:-  మేం ఇద్దరం చదువుచున్న్నాము वयं-पठाम:మేం అందరం చదువు చున్నాము

युष्मद्  –शब्द: -- भविष्यति

 (स:)    पठिष्यति (तौ ) पठिष्यत: ( ते) पठिष्यन्ति

(त्वं ) पठिष्यसि   (युवां) पठिष्यथ: ( यूयं) पठिष्यथ 

अहं पठिष्यामि – आवां –पठिष्याव: वयं – पठिष्याम:

Unit -2

लङ् लकार:  (భూతకాల౦)

अपठत् –अपठताम्-अपठन्

अपठ: -अपठतम् -   अपठत

अपठम्- अपठाव- अपठाम

 

स: अपठत् అతడు చదివెను  ---  तौ- अपठताम् వారిద్దరూ చదివిరి ---      ते   - अपठन् వారందరూ చదివిరి

त्वम्- अपठ: నీవు చదివితివి  -- युवाम्- अपठतम् మీరిద్దరూ చదివితిరి -- यूयम् –अपठत మీరందరు చదివితిరి

अहम् – अपठम् నేను చదివితిని – आवाम्—अपठाव మేమిద్దరం చదివితిమి – वयम् –अपठाम మేమందరం చదివితిమి

Unit-3

భూతకాలంలో  past Tense (మధ్యమ పురుష) Second person లో त्वं –युवां –यूयं అనే పదాలకు బదులుగా भवान् भवन्तौ –भवन्त:  అనే పదాలను ఉపయోగిస్తే  अपठत् –अपठताम्-अपठन्  అనే క్రియా పదాలకు బదులుగా  – पठितवान् –पठित वन्तौ –पठितवन्त:  అనే పదాలను ప్రయోగిస్తే మనకు భాష కొంత  సులభం అవుతుంది  అవి అన్ని పురుషలలోను సరిపోతాయి .అదెలాగో తెలుసు కుందాం .

स: पठितवान् అతడు చదివెను  ---  तौ- पठितवन्तौ  వారిద్దరూ చదివిరి ---      ते   - पठितवन्त:   వారందరూ చదివిరి

भवान् पठितवान्  నీవు చదివితివి  -- -भवन्तौ  पठितवन्तौ మీరిద్దరూ చదివితిరి – भवन्त: पठितवन्त:  మీరందరు చదివితిరి

अहम् – पठितवान्  నేను చదివితిని – आवाम्— पठितवन्तौ  మేమిద్దరం చదివితిమి – वयम् – पठितवन्त:  మేమందరం చదివితిమి

ఈ క్రియా పదాలను మనం చాల సులభంగా కూడా తయారు చేసుకోవచ్చు

1. పఠితవాన్- పఠితవంతౌ – పఠిత వంత:

2. లిఖితవాన్ –లిఖితవంతౌ –లిఖితవంత:

3. గతవాన్ –గతవంతౌ –గతవంత:

4. కృతవాన్ –కృతవంతౌ – కృతవంత:

రామ: వనం అగచ్ఛత్ అనడానికి బదులు మనం రామ: వనం గతవాన్    అనవచ్చు .  

पिक: कूजितवान् –पितौ कूजितवन्तौ – पिका:कूजितवन्त:

కోకిల కూసెను -రెండు కోకిలలు కూసినవి –చాల కోకిలలుకూసినవి

उक्तवान् – उक्तवन्तौ – उक्तवन्त:

अध्यापक: उपन्यासम् अक्तवान्

అధ్యాపకుడు  ఉపన్యాసం చెప్పెను

मिलितवान्- मिळितवन्तौ –मिलितवन्त:

आञ्जनेय: रामं मिलितवान्  

ఆంజనేయుడు రాముని కలుసుకొనెను

रामलक्ष्मणौ सुग्रीवं मिलितवन्तौ

రామలక్ష్మణులు సుగ్రీవుని కలుసుకొనీరి

वानरा: रामं मिलितवन्त:

వానరులు రాముని కలుసుకొనిరి

ఇక స్త్రీ లింగంలో

पठितवती –पठितवत्यौ –पठितवत्य:  

అనే రూపాలు  ఏర్పడతాయి

బాలికా పఠితవతీ -బాలికే   పఠితవత్యౌ – బాలికా: పఠితవత్య: 

लिखितवती –लिखितवत्यौ –लिखितवत्य:

మహిళా పత్రం  లిఖితవతీ  – మహిళే పత్రం  –లిఖితవత్యౌ- మహిళా: పత్రం లిఖిత వత్య:  

पीतवती –पीतवत्यौ –पीतवत्य:

బాలికా  క్షీరం పీతవతీ –బాలికే క్షీరం పీతవత్యౌ – బాలికా: క్షీరం పీతవత్య:

Sanskrit Sloka

क्व तिष्ठत: ते पितरौ ममेवे

त्यपर्णयोक्ते परिहासपूर्वम् |

क्व वा ममेव श्वशुरौ तवेति

तामीरयन् सस्मितमीश्वरोsव्यात्  ||

క్వ  తిష్ఠత: తే పితరౌ మమేవే

త్యపర్ణయోక్తే పరిహాసపూర్వం

క్వ వా మమేవ శ్వశురౌ తవేతి

తామీరయన్ సస్మితమీశ్వరోsవ్యాత్

పార్వతి వాస్తవానికి అచలపుత్రికే అయినా చలచిత్తం కలది. చాల చిలిపిది. సరదాగా తన   భర్తను ఒక ఆటపట్టిద్దామనుకుంది . కాని ఆయన తనకంటే  తెలివైన వాడని మాత్రం ఊహించలేక పోయింది పాపం.  ఏమండి ! నాకు అమ్మ నాన్న ఇద్దరూ ఉన్నారు . నాకున్నట్లుగా మీకు అమ్మానాన్నలెక్కడున్నారో చూపించండి అంది కొంటెగా. శివుడు దానికి సమాధానంగా  ఓహో అదా ! నాకు అత్తా మామ ఇద్దరూ ఉన్నారు . నాకున్నట్లుగా నీకు అత్తా మామలు ఎక్కడున్నారో చూపించు  అన్నాడు నవ్వుతూ. ఏ౦ చూపిస్తుంది ? వెంటనే ఉడుక్కుంటూ బుoగమూతి పెట్టి ఆయన ఒడిలోకి  వంగి వాలిపోయి ఉంటు౦దని ఊహిద్దాం. ఈ విధంగా పార్వతి కొంటె ప్రశ్నకు తగిన సమాధానం చెప్పిన ముక్కంటి మాటలు మనల్ని రక్షించుగాక

One day Goddess Parvati wanted to make fun of her husband Lord Siva. She asked Him “ My dear husband ! I have father and mother. But you don’t have father and mother like me. Then Lord Siva replied “I have father –in- law and mother –in- law. But you don’t have father-in-law and mother-in-law like me. The jovial reply or retaliation of Lord Siva may bring prosperity to all.