SPOKEN SANSKRIT-13

SPOKEN SANSKRIT-13

Dr. Durga Prasada Rao Chilakamarthi

dr.cdprao@gmail.com

Lesson-9

n      Unit-1

किमर्थम् ?( kimartham?) =  Why ?/ What for

n      Question: भवान् किमर्थं पठति? = Why do you study?

n      Answer:   अहं ज्ञानार्थं पठामि = I study for knowledge

n      Question: भवती कमर्थं स्नानं करोति? =  why do you take bath?

n      Answer: अहं आरोग्यार्थं स्नानं करोमि= I take bath for health

n      Question: ते किमर्थम् उद्योगं कुर्वन्ति? Why do they do job?

n      Answer: ते कुटुम्बपोषणार्थम् उद्योगं कुर्वन्ति=  They do job to feed the family.

n      Question: स: / सा किमर्थं क्रीडति? = Why does he/she play?

n      Answer: स:/सा विनोदार्थं क्रीडति = He/she plays for pleasure.

   

Unit-2               अपि=also

n      The word अपि has many meanings. The following are very important.

1. It is used as an interrogative participle. अपि क्रियार्थं सुलभं समित्कुशम् ? (Kalidasa)

n      अपि भवान् संस्कृते वक्तुं शक्नोति? = can you speak in Sanskrit?                2. अपि= Despite. अपि स्वर्णमयी लङ्का न मे लक्ष्मण रोचते |

                  जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी || (Valmiki)

n       3. अपि = also / too.

n      स: संस्कृतं जानाति प्राकृतम्  अपि जानाति= He knows Sanskrit. He knows Prakrit too / also.

n      मोहन: न केवलं गृहकार्यं करोति स: उद्योगम् अपि करोति|= Mohan not only does the house hold duty , but also works in the office .

n      राम: वनं गतवान् सीता अपि गतवती |= Rama went to forest. Sita also went.

n      स: न केवलं पठति लिखत्यपि | = He not only writes but also speaks.

Unit-3

अस्तु = Yes / So be it /let it be so

n      भवान्  कृपया मम गृहम् आगच्छतु=  You please come to my house.

n      अस्तु , आगच्छामि= Yes, I do

n      भवती कृपया संस्कृते वदतु = you please speak in Sanskrit

n      अस्तु वदामि = Yes, I do

n      भवान् कृपया असत्यं मा वदतु= Kindly do not speak lie.

n      अस्तु  न वदामि = Yes, I do not speak.

 Unit-4

Past Tense

                (स:/सा )             ( तौ)                  (ते)                         

अपठत्                       अपठताम्                              अपठन्

(त्वम् )             (युवाम्)                 (यूयम्)

अपठ:              अपठतम्                अपठत

   (अहम् )             (आवाम् )                (वयम् )

अपठम्               अपठाव               अपठाम

 (स:/सा )  अपठत्     (He/She read)    

 (तौ) अपठताम्  (They two read)   

 (ते)   अपठन् ( They all read)

   (त्वम् ) अपठ: (you read)                                    

(युवाम्) अपठतम् (You two read)                          

(यूयम्) अपठत (you all read)                                                                                      

(अहम् ) अपठम्  ( I read)

(आवाम् ) अपठाव ( We two read)                                     

(वयम् ) अपठाम (We all read)

                                       Past Tense made easy

Masculine-Singular (पुंलिङ्गे)             Masculine Plural

    पठितवान्                                पठितवन्त:

Feminine Singular (स्त्रीलिङ्गे)            Feminine Plural

पठितवती                                   पठितवत्य:

This pattern is applicable for all persons i.e. III, II and I . See the table.

              

Singular number                             plural number

(स:) (बालक:) पठितवान् (M)                    ( ते) ( बलाका: ) पठितवन्त:

(सा) (बालिका) पठितवती (F)                    ( ता: ) (बालिका: )पठितवत्य:

(भवान्) पठितवान् (M)                        (भवन्त:) पठितवन्त:

(भवती) पठितवती (F)                        ( भवत्य:) पठितवत्य:

(अहम् ) पठितवान् (male)                 (वयम् )  पठितवन्त: (male)

 (अहम्)पठितवती(Female)               ( वयम् ) पठितवत्य: (Female)

2. लिखति <  लिखितवान् -- लिखितवन्त:--लिखितवती –लिखितवत्य:

3. क्रीडति < क्रीडितवान् – क्रीडितवन्त:-- क्रीडितवती  क्रीडितवत्य:                                                                                              

   4. पश्यति  <  दृष्टवान् –दृष्टवन्त: --. दृष्टवती  -- दृष्टवत्य:

5. दर्शयति<   दर्शितवान् – दर्शितवन्त:-- दर्शितवती --दर्शितवत्य:                                                                                        

6. वदति< उक्तवान् – उक्तवन्त: -  उक्तवती-उक्तवत्य:                                                                                              

7. गच्छति< गतवान्-गतवन्त: -  गतवती- गतवत्य:                                                                                          

8. पिबति< पीतवान्- पीतवन्त:--  पीतवती- पीतवत्य:   

9. खादति< खादितवान्-खादितवन्त:-- खादितवती– खादितवत्य: 

10. पृच्छति < पृष्टवान् -पृष्टवन्त: - पृष्टवती- पृष्टवत्य:

11. नयति < नीतवान् – नीतवन्त: -- नीतवती -- नीतवत्य:

12 . आनयति < आनीतवान्- आनीतवन्त:-- आनीतवती –आनीतवत्य: 

13. पोषयति < पोषितवान् -- पोषितवन्त:  -- पोषितवती –पोषितवत्य:

14. करोति < कृतवान् – कृतवन्त:-- कृतवती कृतवत्य:

15. ददाति< दत्तवान् – दत्तवन्त: -- दत्तवती -- दत्तवत्य: 

16. पूजयति< पूजितवान् –पूजितवन्त: -पूजितवती –पूजितवत्य:                                                                              

n      Translate the following sentences in Sanskrit.

1. He read a letter.

2. I wrote an examination.

3.      Girls went to school.

4.      Boys played foot ball.

5.      Teacher asked a question.

6.      You came to my house yesterday.

7.      Mother gave money.

8.      You all did your job well.

9.      Father worshipped God.

10.      The girls brought a book

11.      I drank milk.

12.  Boys ate food. They went to school.

13.  Girls took their books and went home.

n      Note: one can compose many sentences/ express many ideas by using the verb karoti.

n      nidraaM karoti  निद्रां करोति (sleeping)

n      pujaaM karoti पूजां करोति( worshipping)

n      bhaaShaNaM karoti भाषणं करोति (speaking)

n      paThanaM karoti (पठनं  करोति)= reading

n      daanaM karoti ( दानं करोति) = giving/offering

n      paakaM karoti (पाकं करोति)=cooking

n      prashnaM karoti (प्रश्नं करोति) = asking

n      darshnaM karoto (दर्शनं करोति) =seeing /visiting

n      paanaM karoti (पानं  करोति)= drinking

n      Instead of saying पुस्तकं पठति we can say पुस्तकस्य पठनं करोति. Similarly , instead of  क्षीरं पिबति we can say क्षीरंस्य पानं करोति

n      Adopt this method and construct many sentences.

Sanskrit Sloka-8

दृष्ट्वा बर्हिणनृत्तं

कुक्कुटपाशोsपि बर्हिणम्मन्य: |

नृत्यत्यचारु पुच्छं वितत्य

मूर्खस्य रीतिरप्येवम्  ||

dRuShTvaa barhiNa nRittaM

kukkuTapaashopi barhiNammanyah

nRityatyachaaru pucchhaM vitatya

Murkhasya ritirapyevam

On seeing the beautiful dance performed by peacock, a poor and dirty cock, thinking himself to be a peacock dances in a very ugly manner by moving its small tail hither and thither. This is the way of a stupid person.