Sanskrit Poem using the names of Sanskrit Compounds

సమాసాలతో సాహిత్యం

(Sanskrit Poem, using the names of Sanskrit Compounds)

Once, a group of friends approached a poet, gave some words and asked him to compose a poem out of them. The words given are nothing but the names of Sanskrit Compounds such as Dvigu, Dvandva , Avyayibhava, Tatpurusha  Karmadharaya , Bahuvrihi .  In fact, it is not very easy to compose a meaningful poem out of them. But, the poet successfully came out with a beautiful poem using his poetic talent.

  

अद्विगुरद्वन्द्वोऽहं

गेहे नास्ति चाव्ययीभाव:

तत्पुरुष कर्मधारय

येनाsहं स्यां बहुव्रीहि:

अहं   अद्विगु:  (द्वौ गावौ यस्य स: द्विगु: | न द्विगु: अद्विगु:)        = I don’t have even two cows

अद्वन्द्व:  =        I am a single person ( I  have no wife )

गेहे- अव्ययीभावः - नास्ति – इति- न = There is no less expenditure in my house (expenditure is very high)

पुरुष= Oh Gentle man !

तत् – कर्म- धारय = You do that task  

येन = by which

अहं – बहुव्रीहि: - स्याम् =  I may get food grains in abundance.

  

Oh! Gentle man! I don’t have even two cows.  I am not married. The expenditure in my house is very high. There fore, you do that by which I may get abundant food grains.

కొంతమంది మిత్రులు ఒక కవికి కొన్ని పదాలిచ్చి  అవి ఉపయోగించి ఒక శ్లోకం రచించమని కోరారు. ఆ పదాలేమిటంటే- ద్విగు , ద్వంద్వ , అవ్యయీభావ, తత్పురుష, కర్మధారయ మరియు బహువ్రీహి. అవన్నీ సమాసాల పేర్లు. వాస్తవానికి అవి ఉపయోగించి రసవంతమైన కవిత్వం చెప్పడం చాల కష్టమే . కాని ఆ కవి చాల ప్రతిభావంతుడు. ఆ పదాలనే  ఉపయోగించి ఒక అద్భుతమైన చమత్కార పద్యాన్ని ఇలా చెప్పాడు.

అద్విగురద్వంద్వోsహం

గేహే నాస్తిచావ్యయీభావ:

తత్పురుష కర్మధారయ

యేనాహం స్యాం బహువ్రీహి:

ఆహం = నేను

అద్విగు: = రెండు ఆవులు కూడ లేనివాడను (ద్వౌ గావౌ యస్య స: ద్విగు: ( రెండు ఆవులు కలవాడు ) ; న +ద్విగు: అద్విగు:)

అద్వంద్వ: = జంట ( భార్య ) లేని వాడను ( ఒంటరిని)

గేహే = ఇంటిలో

అవ్యయీ భావ: = ఖర్చులేకపోవుట

నాస్తి = లేదు (  కుటుంబం పెద్దది కావడం వల్ల ఖర్చు చాల ఎక్కువ )

పురుష! = ఓ మహాపురుషుడా!

యేన = దేనివలన

అహం = నేను

బహువ్రీహి := ఎక్కువ ధాన్యం కలవాడను

స్యాం = అగుదునో

తత్ = ఆ

కర్మ = పని

ధారయ = ధరింపుము ( చేయుము)

ఓ మహాపురుష ! నాకు రెండు ఆవులు కూడ లేవు . భార్యకూడ లేని ఒంటరిని. కుటుంబం పెద్దది కావడం వల్ల ఖర్చు లేక పోవడం లేదు . అంటే ఖర్చు చాల ఎక్కువ . అందువల్ల నువ్వు ఏపని చేస్తే నాకు ఎక్కువ ధాన్యం లభిస్తుందో ఆ పని చెయ్యి .  నా కుటుంబ పోషణకు కావలసినన్ని ధాన్యం దానం చెయ్యి.