సంభాషణ సంస్కృతం-15

                                           సంభాషణ సంస్కృతం-15

Dr. Durga Prasada Rao Chilakamarthi

dr.cdprao@gmail.com

Lesson—15

Unit-1               अभवत्

     अभवत्  = became/was .

1. बालक: युवक: अभवत् ||    Boy became a young man.

2.बालपादप: वृक्ष: अभवत् || Plant has become a tree

3.स: मुख्यमन्त्री अभवत् अत: राजधान्यां निवसति || He became chief minister and was living in the capital.

4.स: पूर्वं अध्यापक: इदानीम् आचार्य: अभवत् || previously he was a lecturer and he became   professor now. 

5.पूर्वं सिद्धार्थ: अनन्तरं बुद्ध: अभवत् || previously he was Siddhartha and he became Buddha.

Unit-2

    क्त्वा (त्वा) is used to denote incomplete action

1. पठति -  पठित्वा (చదివి) (having read/ after reading)

 बालक: पुस्तकं पठित्वा  परीक्षां लिखति

2.लिखति - लिखित्वा (వ్రాసి) (having written / after writing)

सीता परीक्षां लिखित्वा  चलनचित्रं पश्यति

3. क्रीडति--  क्रीडित्वा (ఆడి) (having played/ after playing)

 गोपाल: क्रीडां क्रीडित्वा विश्रान्तिं स्वीकरोति.

4. पश्यति-दृष्ट्वा (చూచి) (having seen/ after seeing)

 आञ्जनेय: सीतां दृष्ट्वा रामस्य वृत्तान्तं निवेदितवान्

5. वदति - उक्त्वा  (చెప్పి )(having spoken / delivered)

 अध्यापक: उपन्यासम्  उक्त्वा ग्रन्थालयं गतवान् .

6. गच्छति-  गत्वा (వెళ్ళి) (having gone/after going)

 भक्त: देवालयं  गत्वा पूजां करिष्यति

7. पिबति— पीत्वा (త్రాగి) ( having drunk/after drinking)

बालिका क्षीरं पीत्वा पाठशालां गमिष्यति

8. पाययति - पाययित्वा ( త్రాగించి) (having fed/after feeding)

माता शिशुं क्षीरं पाययित्वा पाकं करोति

Mother cooks food after feeding milk to her child

9. पृच्छति – पृष्ट्वा (అడిగి) (having asked)

अध्यापक: प्रश्नं पृष्ट्वा समाधानं वदति

Having asked Question the teacher answers.

10. नयति – नीत्वा (తీసుకువెళ్ళి ) ( having taken)

बालक: पुस्तकं नीत्वा ग्रन्थालयं गतवान्

11. आनयति – आनीय (తీసుకు వచ్చి) (having brought)

बालिका नदीत: जलम्  आनीय सर्वेभ्य: दास्यति

12. मिलित्वा (కలుసు కొని) (having met)

आञ्जनेय: रामं मिलित्वा सुग्रीवस्य संदेशं विशदयति

      13.  त्यक्त्वा (విడిచి పెట్టి ) (having left / having given up)

राम: अयोध्यां त्यक्त्वा वनं गतवान् Having left Ayodhyaa, Rama went to forest.

14.  खादति- खादित्वा (తిని) (having eaten)

बालक: अन्नं खादित्वा पाठशालां गमिष्यति. After eating food the boy will go to School.

15. करोति –- कृत्वा (చేసి) having done / having conducted

  पिता उद्योगं कृत्वा धनं संपादयति (Father is earning money by doing job in the office.

16. उत्तिष्ठति –- उत्थाय (నిలబడి)

दशरथ: आसनात् उत्थाय मुनिं नमस्करोति ||

उपविशति -– उपविश्य(కూర్చుండి)

राजा आसने उपविश्य सदस्यानां वचनानि शृणोति

A sentence with multiple participles:

बालक: पुस्तकं पठित्वा , परीक्षां लिखित्वा , क्रीडां क्रीडित्वा चलनचित्रं पश्यति

Compose sentences using the following participles:

स्मरति – - स्मृत्वा (స్మరించి) having remembered 

स्थापयति –- स्थापयित्वा (ఉంచి)  having placed

प्रेषयति –- प्रेषयित्वा (పంపించి) having sent 

ददाति –-  दत्वा (ఇచ్చి)  having given

शृणोति- श्रुत्वा (విని)  having heard

Unit-3                बन्धुवाचकशब्दा:

    माता = mother (తల్లి) रामस्य माता कौसल्या

         पिता = father(తండ్రి) रामस्य पिता दशरथ:

       मातामह: = mother’s father (తాతయ్య) गणेशस्य मातामह: हिमालय:

      मातामही = mother’s mother(అమ్మమ్మ) गणेशस्य मातामही मेनका

        पितामह:= father’s father (తాత) रामस्य पितामह: अज:

      पितामही = father’s mother (నాయనమ్మ) रामस्य पितामही  इन्दुमती

       मातुल:  mother’s brother (మేనమామ) दुर्योधनस्य  मातुल: शकुनि:

             पितृव्य:= father’s brother(పినతండ్రి) दुर्योधनस्य पितृव्य: पाण्डुराज:

              पति:= husband ( భర్త) सीताया: पति: राम:

               पत्नी=wife(భార్య) शिवस्य पत्नी पार्वती

               पुत्र:=son (కొడుకు) भीमस्य पुत्र: घटोत्कच:

             पुत्री=daughter(కూతురు) जनकस्य पुत्री सीता

             पौत्र:= grand son (మనుమడు) (son’s son) दशरथस्य पौत्र: लव:

           जामाता = son-in-law(అల్లుడు) जनकस्य जामाता राम:

            स्नुषा= daughter-in-law (కోడలు) पाण्डुराजस्य स्नुषा द्रौपदी

      अग्रज:= elder brother(అన్న) अग्रजा = elder sister (అక్క)

      अनुज:= younger brother(తమ్ముడు) अनुजा= younger sister (చెల్లి)

      पौत्री= grand daughter ( son’s daughter) (మనుమరాలు)  

    दौहित्र:= grand son (daughter’s son) (మనుమడు)         

   दौहित्री = grand daughter ( daughter’s daughter) (మనుమరాలు)  

    पितृष्वसा= father’s sister (మేనత్త)—

    मातुलेय:= mother’s brother’ son (మేనమామ కొడుకు) 

    मातृष्वसा= mother’s sister (పిన్ని)

   स्याल:= wife’s brother (బావమరది ) 

ननंदा = husband’s sister (ఆడపడుచు)

Unit-4                                              वर्णवाचकशब्दा: 

श्वेत: =white (తెలుపు) कृष्ण:= black (నలుపు )

(    हरित:= green (ఆకుపచ్చ ) रक्त:= red (ఎరుపు)

     पीत: = yellow  (పసుపు పచ్చ )  

    नील:= blue (నీలము )

   धूसर:= dusk colour/gray or gray- brown (khaaki) బూడిదరంగు

       पाटल:= rose colour (gulaabi) గులాబీరంగు

   कपिश: = brown (జేరురు వర్ణం )

Unit- 5                                                रुचिवाचकशब्दा:

     1. मधुर: ( తీపి)  = sweet

चाकलेहस्य रुचि: मधुर:= The taste chocolate is sweet.

      2. लवण: (lavaNaha) ఉప్పు = salt

समुद्रजलस्य रुचि: लवण: = The taste of sea water is salt

      3. कषाय:= astringent (వగరు)

आमलकस्य रुचि: कषाय:  The taste of Indian gooseberry is astringent

      4. आम्ल:= (పులుపు ) acid taste, sour

तिन्त्रिणी फलस्य रुचि: आम्ल: The taste of tamarind is sour.

      5. तिक्त:= bitter (చేదు)

कारवेल्लस्य रुचि: तिक्त: The taste of bitter guard is bitter

      6. कटु:= a pungent taste( కారం).

मरीचिकाया: रुचि: कटु: The taste of pepper / chilly is pungent

                                                         ******