CONVERSATIONAL SANSKRIT-3
Dr. Chilakamarthi. Durga Prasada Rao
Topics to be discussed
in this lesson
1.तस्य -
एतस्य - कस्य?
तस्या: - एतस्या: - कस्या:?
2. षष्ठी
विभक्ति (पुं-स्त्री—नपुंसक)
3. क्रियापदानां
वर्तमानकालरूपाणि
Lessson-3/ Unit-1
षष्ठी विभक्ति: (पुं) (स्त्री) ( नपुंसक)
POSSESSIVE CASE IN THREE
GENDERS
(At
the very outset we shall deal with the possessive case of pronouns)
तस्य { possessive
determiner & associated with a male person or animal or thing previously
mentioned, (his or it’s) when they are at a distance.
एतस्य possessive determiner & associated with a
male person or animal or thing previously mentioned. . (his or it’s) when they are In close vicinity)
कस्य? (possessive determiner and pronoun associated
with a male pers
possessive determiner & associated with a male person or animal or thing
previously mentioned. .
तस्या: (Her or its ) when they are at a distance. एतस्या: (at close vicinity ) कस्या:? (whose ( incase if a girl,
woman or a thing )
Unit
-2 (nouns)
षष्ठी विभक्ति पुं-स्त्री—नपुंसक
राम:
( Rama) -
रामस्य ( of Rama)
बालक:
(boy) बालकस्य (of the boy)
हरि;
(Hari) हरे: ( of Hari)
कवि; (poet) कवे: ( of the poet)
गुरु:
( teacher) गुरो: ( of the teacher)
भानु:
( Sun) भानो: ( of the Sun)
रमा (
Lakshmi) रमाया: ( of Lakshmi)
लता (creeper) ताया: ( of the creeper)
गौरी
( Parvati) गौर्या: (of Parvati)
नदी (
River) नद्या: (of the river)
वधू:
( bride) वध्वा: ( of the bride)
पुस्तकम्
( book) पुस्तकस्य ( of the book)
जलम्
( water) जलस्य ( of the water)
Unit-1
स: बालक: (he is a boy) --- तस्य नाम राघव: (his
name is Raghava )
एष: वैद्य: --- एतस्य नाम गोपाल:)
सा बालिका --- तस्या: नाम गौतमी
एषा महिला ---– एतस्या: नाम पद्मावती
कस्य नाम राघव: ? तस्य नाम राघव:
कस्या: नाम गौतमी ? तस्या: नाम गौतमी
तत् नाटकम् --- तस्य नाटकस्य नाम अभिज्ञानशाकुन्तलम्
एतत् काव्यम् --- एतस्य काव्यस्य नाम रामायणम्
स: बालक: -- तस्य नाम रमेश:
एष: अध्यापक: -- एतस्य
नाम सुरेश:
सा बालिका — तस्या:
नाम लक्ष्मी:
एषा अध्यापिका -- एतस्या: नाम वैजयन्ती
तत् पुष्पम् --- तस्य पुष्पस्य नाम चम्पकम्
एतत् पुस्तकम् --- एतस्य पुस्तकस्य नाम
रामायणम्
****
Lesson3/2
(Possessive case in three
genders)
षष्ठी विभक्ति: (पुं)
राम: ----रामस्य
बालक:--- बालकस्य
वृक्ष:/वृक्षस्य --- देश:/देशस्य ---पुत्र: /पुत्रस्य
हस्त: /हस्तस्य ---ग्राम:/ग्रामस्य --कार्यालय:/कार्यालयस्य
रामस्य पिता ( రామస్య పితా = Rama’s father / The father of Rama
मम बालकस्य युतकम् = Shirt of my boy
तस्य वृक्षस्य शाखा = Branch of that tree
मम देशस्य पताक:= Flag of my country
भवत: पुत्रस्य पुस्तकम् = Book of your son
तया: हस्तस्य कङ्कणम् = Bracelet of
her hand
तस्य ग्रामस्य अधिकारी =Head of that village
मम कार्यालयस्य संकेत: = Address of my office
षष्ठीविभक्ति: (स्त्री)
सीता ---सीताया: --- बालिका ---बालिकाया:)
सुता--- सुताया: --
पाठशाला--- पाठशालाया:
अध्यापिका --- अध्यापिकाया: )
पत्नी--- पत्न्या:-- क्रीडा---क्रीडाया: नदी---नद्या:
षष्ठीविभक्ति: (स्त्री)
1. सीताया: पुत्र: लव: अस्ति = The son of Sita is Lava.
2. बालिकाया: मुखं सुन्दरम् अस्ति =The face of the girl is pretty.
3. जनकस्य सुताया: नाम सीता अस्ति = The name of the father of Sita is Janaka
4. मम पाठशालाया: ग्रन्थालय: रमणीय:अस्ति = The library of my school is
beautiful.
मम अध्यापिकाया: आसन्द: उन्नत:अस्ति = My Madam’s (lady
teacher) chair is high
नद्या: जलं मधुरम् अस्ति = River’s water is sweet
क्रीडाया: स्थलं विशालम् अस्ति (The playground is spacious)
षष्ठी विभक्ति: ( नपुंसक)
पुस्तकम्--
-पुस्तकस्य )
फलम् / फलस्य --- मित्रम् /मित्रस्य --- धनम्/धनस्य ---
गृहम् / गृहस्य - जलम् /जलस्य--- कार्यम्/ कार्यस्य--- नेत्रम् /नेत्रस्य ---
पुस्तकस्य नाम रामायणम् (The name of the book is The Ramayana)
तस्य फलस्य नाम आम्रफलम् (The name of that fruit is mango)
मम मित्रस्य गृहं सुन्दरम् अस्ति (The house of my friend is beautiful)
धनस्य पेटिका रमणीया अस्ति ( the box of money is beautiful)
तस्य गृहस्य द्वारं सुन्दरम् अस्ति ( the door of that house is pretty)
जलस्य रुचि: मधुरा अस्ति (The taste of water is sweet)
कार्यस्य समय: स्वल्प: अस्ति ( the time of work is very little)
नेत्रस्य शोभा रमणीया अस्ति (the glow of the eye is very beautiful)
Unit
-3
Lesson-3 Unit-3
क्रियापदानि
(वर्तमानकाल:)
Complete
chart of the Present Tense
III singular – dual—
plural
पठति -- पठत:-- पठन्ति
II
singular- dual-plural
पठसि -- पठथ:-- पठथ
1singular--dual --
plural
पठामि -- पठाव: --
पठाम:
(स: / सा) पठति (तौ) पठत: (ते) पठन्ति
(त्वं) पठसि --- (युवां) पठथ: (यूयं ) पठथ
(अहं) पठामि --- (आवां) पठाव: (वयं) पठाम:
(स: / सा) पठति (he/she is reading)
(तौ) पठत: ( They two are reading)
(ते) पठन्ति (They all are reading)
(त्वं) पठसि (you are reading)
(युवां) पठथ: ( you two are
reading
(यूयं ) पठथ (you all are reading)
(अहं) पठामि (I am reading)
(आवां) पठाव: (we two are reading)
(वयं) पठाम: (we all are reading
SOME IMPORTANT VERBS
1. पठति (pathati) reading
बालक: पठति = A boy is reading.
2. लिखति (likhati) writing
बालिका लिखति = A girl is writing
3.क्रीडति (kreeDati) playing
क्रीडाकार: क्रीडति = A sportsman is playing
4. गच्छति (gacchati) going
पुरुष: गच्छति = A man
is going
5. आगच्छति (aagacchati) coming
महिला आगच्छति = A woman is coming
6. खादति (khaadati) eating
स: खादति = He is eating
7. पिबति (pibati) drinking
सा पिबति = She is drinking
8. आह्वयति ( aahvayati) calling or inviting
पिता आह्वयति = Father is inviting
9. प्रेषयति (preshayati ) sending
माता प्रेषयति = Mother is sending
10. पृच्छति (pRicchati) asking
उपाध्याय: पृच्छति = Teacher is asking
11. नयति (nayati) taking
बालक: नयति = Boy is
taking
12. आनयति ( aanayati) bringing
सा आनयति = She is bringing
13. क्रीणाति (kreeNaati) buying
स: क्रीणाति= He is buying
14. विक्रीणाति (vikreeNaati) selling
सा विक्रीणाति = She is selling
15. पत्रं पतति( patati) = leaf is falling
बालक: हसति ( hasati) Boy is smiling
16. ददाति (dadaati) giving
वृक्ष: ददाति (dadaati) Tree is giving
17. गृह्णाति (grihNaati) receiving / holding
माता गृह्णाति (grihNaati) Mother is receiving/holding
18. श्रुणोति ( shruNoti) listening (to)
छात्र: श्रुणोति ( shruNoti) Student is listening (to)
19. मुञ्चति (munchati) Leaving /giving up
मेघ: मुञ्चति (munchati) cloud is leaving /giving up
20. प्रक्षालयति ( prakShaalayati) cleaning
माता प्रक्षालयति Mother is cleaning
21. मापयति (maapayati) measuring
अध्यापक: मापयति = Teacher is measuring
22. उत्तिष्ठति (uttiShThati) tanding
बालक: उत्तिष्ठति (uttiShThati) Boy is standing
23. उपविशति (upavishati) sitting
बालिका उपविशति = Girl is sitting
24. चालयति (chaalayati) driving
चालक: चालयति = Driver is driving.
25. करोति ( karoti) doing
सा करोति = She is doing
26. आस्वादयति ( aasvaadayati) tasting
बालक: आस्वादयति = Child is tasting
27. पालयति (paalayati) ruling
राजा पालयति = King is ruling
28.चुम्बति ( chumbati) kissing
माता चुम्बति = mother is kissing
29 रोदिति (roditi )weeping
शिशु: रोदिति = child is weeping.
30. पश्यति(pashyati) seeing/Looking
बालक: पश्यति = Boy is looking
Sanskrit
has 2000 verbal roots, probably the rearrest phenomenon.
we need not practice all the verbs. Only important verbs are introduced here. We
can manage some verbs by using the word
by using the verb karoti . for example instead saying पचति (pachati) we can
say पाकं करोति (paakaM karoti) .
स्नाति Snaati -स्नानं करोति (snaaanaM karoti).
स्वपिति Svapiti- निद्रां करोतिnidraaM karopt.पोषयति poshayati – पोषणं कृति poshaNa karoti , उद्योगं करोति
udyogaM
karoti etc.
You make out sentences explaining what
kind of duties the members of your family are doing or undertaking.
Let us study a Sanskrit sloka now.
हस्तस्य
भूषणं दानं सत्यं कण्ठस्य भूषणम्
श्रोत्रस्य
भूषणं शास्त्रं भूषणै: किं प्रयोजनम् ?
The
decoration of hand is charity. The decoration of throat or neck is speaking truth.
The decoration of ear is listening to Sastras. What is the use of mere
ornaments? Decorating the body with gold ornaments are of no use.
*****
