Saturday, December 26, 2015

सत्यात् नास्ति परो धर्म:

सत्यात् नास्ति परो धर्म:
Dr. Durga Prasada Rao Chilakamarthi
3/106, Premnagar, Dayalbagh, AGRA

आहारनिद्राभयमैथुनञ्च
      सामान्यमेतत्पशुभिर्नराणाम्
       धर्मो हि तेषामधिको विशेष:
                                         धर्मेण हीना: पशुभि: समाना: - इत्यार्यवचनम् ||

दनुसृत्य आहारनिद्राभयमैथुनादिषु मानवानां पशूनाञ्च मध्ये न कोsपि व्यत्यास: अस्ति || केवलं धर्मेणैव मानव: प्राण्यन्तरेभ्यो भिद्यतेsतिशेते च || यदि मानव: धर्मभ्रष्ठ: अथवा धर्महीन: भवति तर्हि पशुतुल्य : एव भवति ||
अत्र धर्मो नाम क: ? इत्याशङ्कायां जगन्मूलकत्वेन संसृतिनियामकानि तत्त्वानि धर्मपदेन व्यपदिश्यन्ते || वेदोsखिलो धर्ममूलम् इत्युक्त्या वेद: सर्वेषां धर्माणां आकार: इति ज्ञायते || अत: धर्मस्वरुपनिरुपणविषये वेद एवास्माकं परमं प्रमाणमित्यवश्यमङ्गीकर्तव्यम् ||
धर्म इति शब्द: बह्वर्थेषु प्रयुक्त: दृश्यते || कल्याणकारि कर्म धर्म इति केचन मन्यन्ते || वेदप्रतिपाद्य: प्रयोजनवदर्थ: धर्म इत्यपरे मन्यन्ते || धरति लोकान् इति धर्म: इति केचन, ध्रियते अनेन इति धर्म: इति पुन: केचन मन्यन्ते || तथा च धर्म: मानवलोकपरित्रायक:, समुन्नतिसाधक:, अविनीतिनिर्मूलक:, ज्ञानविज्ञानशौर्यादिगुणसंपादक:, आस्तिक्य बुद्धिप्रवर्तकश्च भवति || धर्मस्य लक्षणानि एवं प्रतिपाद्यन्ते || तथाहि :--

धृति: क्षमा दमोsस्तेय: शौचमिन्द्रियनिग्रह: |
धीर्विद्या सत्यमक्रोध: दशकं धर्मलक्षणम्   ||  

अत्र धृति: नाम अवसन्नानां देहेन्द्रियाणामवष्ठंभनहेतु: प्रयत्न: ||
क्षमा नाम आकृष्टस्य ताडितस्य वा अविकृतचित्तता || दमो नाम ज्ञानेन्द्रियाणां कर्मेन्द्रियाणां च निग्रह: || अस्तेयो नाम  अदत्तादानरुपपरद्रव्यहरणराहित्यम् || शौचम् नाम शरीरमनसो: शुद्धि: || इन्द्रियनिग्रहो नाम मनस: निग्रह: || धी: नाम बुद्धि: || विद्या नाम वेदार्थपरिज्ञानम् || सत्यम् नाम अनर्थाननुबन्धियथाभूतार्थवचनम् || अक्रोध:  नाम कामितार्थविघातजन्यस्य क्रोधस्याभाव: || एतानि दश धर्मस्य लक्षणानि भवन्ति || एतेषु दशस्वपि सत्यस्य स्थानं महत्वपूर्णं वर्तते || यथा सर्वेषां जन्तूनां पादा: गजस्य पादेsन्तर्भवन्ति तथा सर्वे धर्मा: सत्ये एवान्तर्भवन्ति || अत: सत्यस्य श्रेष्ठतमत्वं सर्वैरङ्गीक्रियते ||

इदानीं सत्यस्य स्वरूपं किमिति विचारयाम: || सत्यपदस्य बहव: अर्था: सन्ति ||  सत्यं नाम अनर्थाननुबन्धियथाभूतार्थविषयम् इति पूर्वमेवोक्तम् || प्रिय-हित-प्रमाणदृष्टश्रुतार्थभाषणं सत्यमिति, अबाधितज्ञानविषयत्वं  सत्यत्वमिति, कालत्रयाबाध्यत्वं  सत्यत्वमिति च अर्थान्तरम् || इदानीं सत्यं नाम अनर्थाननुबन्धियथाभूतार्थविषयमिति अंशमधिकृत्य किञ्चित्त्प्रस्तूयते ||  यत्सर्वस्य जगत: सुखमावहति समाजस्य संरक्षणं विदधाति  तत्सत्यम् ||

पूर्वकाले हरिश्चन्द्रप्रभृतयो महाराजा: सत्यव्रतदीक्षामवमवलम्ब्य इमां भूमिं परिपालितवन्त: , तेषां पालने सर्वे जना: सुखेन जीवनं यापितवन्तश्च दृश्यन्ते || एवमेव इतिहासयुगेsपि सत्यसंधा: सत्यव्रतदीक्षापरायणा: रामादय: चक्रवर्तिन: बहव: व्यराजन्त || महाभारते शकुन्तला दुष्यन्तस्य पुरत: सत्यस्य माहात्म्यं वर्णयन्ती अश्वमेधसहस्रादपि एकमेव सत्यवचनं महदिति प्रतिपादयति ||

अश्वमेधसहस्रं च सत्यं च तुलया धृते |
अश्वमेधसहस्राद्धि  सत्यमेव विशिष्यते ||

 प्राचीनकाले सर्वे मानवा: पापभीत्या वा परलोकभयाद्वा महापुरुषाणां चरित्रपठनेन वा  सत्यस्य  प्राधान्यं विजानन्त: असत्यं प्रति वैमुख्यं प्रकटयन्त: आसन् || किन्त्वद्यतनसमाजे सत्यस्य प्रामुख्यं पूर्वकाले यावदासीत्तावन्नास्ति || असत्यं सत्यस्य स्थानमाक्रम्य विलयताण्डवं करोति ||असत्यवचनात् न कोsपि बिभेति || एवमेव सत्यं निरादृत्य असत्यमेवास्माभि: आद्रियते चेत्समाज: अचिरेणैव कालेन विनाशं प्राप्स्यतीत्यत्र न कापि संशीति: || अत:  सत्यस्यैव प्राधान्यं दातव्यमस्माभि: || सत्यं भगवद्रूपेण संभाव्याराधयितव्यमस्माभि: || सत्यवचनेन यद्यपि तात्कालिकं प्रयोजनं न सिध्यति तथापि सत्यवाक्यपालनेन शाश्वतप्रयोजनमवश्यं सिध्यत्येव  || सत्यनिष्ठा  यद्यपि कष्टसाध्या तथाप्यसाध्या न भवतीति स्वीयाचरणपूर्वकं निरुपितवान् महात्मा गान्धीमहाभाग: || स: जीवितादर्शत्वेन सत्यम् , आयुधत्वेनाहिंसां स्वीकृत्य श्वेतजातीयै: विरुध्य संग्रामं कृतवान् विना रक्तपातं स्वातन्त्र्यं समुपार्जितवान् च || तेन महात्मना अवलंबित: सत्याग्रह: सत्याहिंसयो: समन्वयरुप एवेति निस्संशयं वक्तुं प्रभवाम: ||

किञ्च सत्यासत्ययो: मध्ये य: भेद: अस्ति स: भेद: कदाचित् अतिसूक्ष्म: अपि  भवति || अत्र किञ्चिद्वक्तव्यमस्ति || कुरुक्षेत्रे पाण्डवानां धार्तराष्ट्राणां च मध्ये महान् युद्ध: प्रचलति स्म || युद्धे द्रोणस्य पराक्रममसहमाना: पाण्डुपुत्रा: तस्य द्रोणस्य वधोपायं चिन्तयन्त: तस्यैव समीपं गत्वा तमेव पृष्टवन्त: || परमकारुणिक: शिष्यवत्सलश्च द्रोण: उक्तवान् यत् मम पुत्र:  अश्वत्थामा ममात्यन्तं प्रीतिपात्र: अस्ति || यदाहं तस्य मरणवार्तां  शृणोमि तदा अहं मम प्राणान् त्यक्ष्यामि इति || तदनन्तरमेकदा भीमादय:  धर्मराजस्य समीपं गत्वा अश्वत्थामा हत: इति वदतु इति धर्मराजं प्रार्थितवन्त: || परन्तु सत्यसन्धो धर्मराज: तथा असत्यं वक्तुं निराकृतवान् || तदा भीम: अश्वत्थामनामकम्  एकं गजं मारितवान् || तदा धर्मजस्य समीपं गत्वा अश्वत्थामा हत: कुञ्जर: इति वदतु इति तं प्रार्थितवान् || धर्मज: तथैव कृतवान् || परन्तु कुञ्जरशब्दस्य उच्चारणसमये स शब्द: द्रोणस्य श्रुतिपथं यथा न गच्छति तथा ते सर्वे प्रयत्नं कृतवन्त: || धर्मजमुखादागतां पुत्रमरणवार्तां  श्रुत्वा द्रोणाचार्य: शस्त्रास्त्रसंयासं कृतवान् || तदा पाण्डवानां सैन्याध्यक्षेण धृष्टदयुम्नेन स द्रोण: अनायासेन मारित: || वस्तुत: धर्मराज: यस्मिन् रथे अधितिष्ठति तस्य रथस्य इयं प्रतीतिरस्ति यत्स: रथ: भूमिम् अस्पृशन्नेव चलति || परन्तु धर्मराजेन कृतस्य अश्वत्थामा हत: कुञ्जर: इत्यस्य प्रकटनानन्तरं तस्य रथ: भूमौ पपात || तदारभ्य भूमिं  स्पृशन्नेव गच्छति स्म ||

अत्र धर्मराजेन कृत: दोष: क: इत्याशंकायाम् एवमुच्यते यत्तस्य वचने वस्तुत: किमप्यसत्यं नास्ति || सत्यमेवोक्तवान् स: || परन्तु तस्य मनसि येन केनापि प्रकारेण वा भवतु स च द्रोण: हन्तव्य: इति दुरुद्द्देश: अस्त्येव  ||  स च इदानीं सफल: संजात: || अत: यद्यपि स: सत्यमेवोक्तवान् तथापि असत्यवचनस्य फलमनुभूतवान् || तस्य रथ: अध:पतित: अभवत् ||
अत्रापर: अंश अस्ति || एक: रोगी अस्ति || चिरकालेनापि तस्य रोगस्य उपशम: न लभ्यते || स: वैद्यस्य समीपं गत्वा स्वकीयां स्थितिं कथयति || वैद्य: सकला: परिक्षा: कृत्वा स: रोग: उपशमनरहित: इति स्वयं सम्यक्  जानन्नपि रोगिणि विश्वासमुत्पादयितुं अलं चिन्तया || य: रोग: भवन्तं पीडयति स रोग: अचिरेणैव कालेन निवारितो भवति इति वदति || वस्तुत : एतदसत्यकथनमेव || तथापि तत्कथनं रोगग्रस्थस्य तस्य मनसि धैर्य मुत्पाद्य,  विश्वासं जनयित्वा यावत्कालं जीवति तावत्पर्यन्तं शान्तिं कल्पयति || अत: तदसत्यमप्यामोदयोग्यमेव भवति || तथा च सत्यासत्ययो: स्वरुपमेवं प्रतिपादयितुं शक्यते || तथाहि :-- सदुद्देशेन प्रवृत्तं वाक्यं सत्यं दुरुद्देशेन प्रवृत्तं वाक्यमसत्यम् || एतत्सर्वं मनसि निधाय अस्मत्पूर्वजै: मुनिभि: उक्तम् ||

सत्यं ब्रूयात्प्रियं ब्रूयान्न ब्रूयात्सत्यमप्रियम् |
प्रियं च नाsनृतं ब्रूयादेष धर्म: सनातन:  || इति         

अत: मानव: न केवलं सत्यवादी अपि तु प्रियवादी अप्यवश्यं भवेत् || सत्यमपि प्रियत्वेन माधुर्येण समन्वितं भवेत् || तदैव सत्यस्य प्रतिष्ठा सिध्यति ||
सत्यमेव जयते नाsनृतम्




                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    

Thursday, December 17, 2015

భవజీవయాత్ర ‘ఫుట్ బాలు’సుమ్ము

      భవజీవయాత్ర ఫుట్ బాలుసుమ్ము

శ్రీమాన్. పెద్దింటి సూర్యనారాయణ దీక్షితదాసు గారు
నరసాపురం
క్ష్మాచక్ర మొండు విశాలమౌ ప్లేగ్రౌ౦డు
                 భవజీవయాత్ర ఫుట్బాలు సుమ్ము
సాత్త్వికాహార్యులు శమదమ ప్రేమప్ర
                 పత్తి ముఖ్యులు స్వీయపక్షబలము
ప్రత్యర్థులార్వురు భయదరజస్తమో
                    భరరక్తనీలిమా౦బర కవచులు
కర్మ మంపైరు మోక్షము  సంసృతియును
               గోల్సు, హద్దులు న్యాయధర్మాదికములు
చతురతన్  బంతి శత్రుసంతతికి(జిక్క                     
నీక మన పార్టి విజయమార్జి౦చు రాణ
జన్మరాహిత్యమను షీల్డు శాంతి పేరి

కప్పు బహుమానముల బొంద గలుగు నెలమి

ఉద్రిక్త నటులు

ఉద్రిక్త నటులు
(హాస్య వ్యంగ్య రచన)

శ్రీమాన్ పెద్దింటి సూర్యనారాయణ దీక్షితదాసు గారు
నరసాపురం
1.     ను తానైనది గుర్తుతో నితరపాత్రన్ బూని తాదాత్మ్య సి
         ద్ధి నటింపంగల యాతడే నటకుడుద్రిక్త స్థితిన్ విస్మృతిన్
        గొను పైత్యాధిక తత్త్వమూర్తులు పరాకొప్పన్ రసాభాసపుం
        బనిముట్లై పరువెత్తి నాట్యకళకుత్పాతంబు గల్పింపరే !  

2.    హా! నను బాసిపోతె తనయా! యని పుత్రవియోగ దు:ఖభా
       రాన దపించి మూర్ఛిలి బిరాన సుషుప్తి మునింగి లేచు య
       త్నానికి స్వస్తి జెప్పి మరునాడుదయంబున కాఫి వేళకున్
       గాని నటుండొకండు తన కన్నుల విప్పడదేమి చోద్యమో!

3.   ఱుగుదునోరి మీరలెవరెక్కడ కూర్చొనినారొ మంచిదా
      ఖరవరకట్లె కిక్కురనకన్ పడి యుండుడు, లేచినారొ మీ
      శిరములు తాటిముంజెలటు చెండెదనంచు సదస్సులెల్ల న
      బ్బురవడ నార్చె హేమకశిపుండట యా నటుడెంత దిట్టయో!

4.   గవారిర్వురు పూర్వకక్షలు గయోపాఖ్యానమందెంచుకో
      దగి, కృష్ణార్జునపాత్రధారులగుచున్ దర్పించి వాగ్వాద మొ
     ప్పుగ కోట్లాటకు దారితీయ తెగువన్ బోరాడి రక్తంబు చిం
     దగ గాయంబుల నుండి స్ట్రెచ్చరుల మీదన్ చేరిరాస్ప్రత్రికిన్

5.     నభూమిన్ విడనాడు భార్య కొరకున్వాపోవుచున్ హా సతీ!
        కనరావా దమయంతి!   యంచు నొక మార్గన్పట్టి రంగస్థలిన్
       దన సాధ్విన్ వెదుకంగ బోవు నలపాత్రన్ గ్రమ్మరంజూడలే
       దని వాక్రుత్తురు నాటి ద్రష్టలతడేమై పోయెనో యింతకున్          

6.        ప్రణయంబున్నటియి౦చు పట్ల వివశత్వంబంది తన్నాయకుం
   డెనయం గౌగిట జిక్కు నాయికకు దానే యాసలంగొల్పి మం
   తనముం జేసెనొ వారలిర్వురును బె౦డాల్ దాటి రంగూను జే
   రిన వార్తల్ వినవచ్చెనయ్యెడ బ్రదర్శి౦పంగ పై రంగమున్

7.        శ్రేయంబాత్మ దలంచి పాండవయశ: శ్రీలాభమర్థించి దౌ
   త్యాయత్తప్రభ జేరి హస్తిపురి బావా! గుత్తివంకాయ కూ
   రోయీ యంచభిమాన గేయమొకడేదో హావభావాలతో
   జేయింగల్పుచు బాడె గౌరవసభన్ శ్రీకృష్ణుడుత్సాహియై

8.       కుతుకం బొప్పగ ద్రాగుబోతొకడు రంగూన్ రౌడి పాత్రన్ ధరిం
       చి తదేకస్థిరదీక్ష మత్తుగొన విస్కీ త్రావుచున్ , బూతుల
      ద్భుత సాహిత్య నవీన సృష్టికి పసందుల్ దిద్ద సాగించె నై
       జ తిరస్కారము నోర్తురే కృతక భాషా ప్రౌఢిమన్ దాదృశుల్

9.     తాను శివాజి భూమికను దాల్చిన సంగతి విస్మరించి, న
        శ్యానికి వశ్యుడైన యొక సన్నటకుం డవురంగజీబు సం
        స్థానము జేరనేగి, యపసవ్యకరంబును నశ్యభిక్షకై
       దీనత సాచె ముక్కున పదేపదె విప్లవముప్పతిల్లగన్

10.    తడు గానమల్ల బిరుదాంకితుడామహితుండు సభ్యులు
    త్పాతముతోడ నౌర!  యన  దల్లడమంద   ద్రికాల పల్లవిన్
  జాతులు మార్చి పాడి రభసన్ యమపాత్ర నటింప హాలులో
   భూతములార్చె సొమ్మసిలి పోయిరి స్త్రీలును బిడ్డలెల్లరున్ 

11.   లదాలస్యము తాను నోర్మెదప ముక్కాల్గంట , ఆలోన క
       న్నులపై నిద్దుర దాడిసేయ కృతకాంధుండాంబికేయుండు త                   
          ద్బలమాగ్నేయ శరాన భస్మమొనరింపంజుట్ట ముట్టించె ,ధూ
మలతల్ ప్రాకగ తక్కుపాత్రల తను క్ష్మాజంబులం బెల్లుగన్

12.   తా నక్షత్రకపాత్ర దాల్చిన యుదంతంబేష్యమౌటన్ స్మృతి
       స్థానంబందు, ఋణ౦బు తీర్పగహరి శ్చంద్రున్ సతాయించుచున్
       నే నే గొర్తి శివావధాని నగుచో నిన్ గోర్టు కీడ్పింతు దా
        వా నడ్పి౦తు నటంచు నార్చె లిటిగెంట్పట్టా నటుం డొక్కడున్

13.  రిదాసుండొకడేక్టరై వెలసి పూర్వారాధ్యమౌ తత్త్వమూ
        పిరి దీయం దనలో రమా రమణ గోవిందో హరీ యంచు మి
       న్నొరయం గేకిడె సభ్యులా వికృత భావోన్మాదు వ న్స్మోరులున్
       కరతాళధ్వనులీలలున్ మొరయచీత్కారించిరొక్కుమ్మడిన్

14.     తనికిచ్చు పోర్షను రవంతయు ధారణచిక్క, దాపయిన్
         రాతికరాతిగాని బధిరంబిది యేని యభూతకల్పనన్
        జేతుమటన్న తన్నటుని జిహ్వ సజీవ సమాధి వాణికా
        పాతకి చావగొట్టె నగుబాటొనరింతువె యంచు ప్రాంప్టరున్

15.   పొరుపుల్ వుట్టుట గేస్తొకండు సతితో పోట్లాడి యింటన్సరా
       సరి  రంగ స్థలమందు దూకి యట విశ్వామిత్రు డై నిల్చి పా
       మరుడా! నా వెనువెంట రాఘవుని బంపం జాలవా? యంచు పం
       క్తిరథున్ రక్తము గార ముక్కుపయి గ్రుద్దెన్వేల్పులగ్గింపగన్

16.      ప్రతినలతో సుయోధనునిపైగల స్పర్థ నటించు పట్టునన్
           మతిజెడి వాయుజుండు పలుమార్మెలిపెట్ట పునాది లేని యా
          యతుకుడు మీసమూడిపడె యత్యధిక శ్రమ దాని నెట్టులో
          వెతికి రిపేరు జేసె యదు వీరుడుపాండవపక్షపాతియై 

17.      ఫోజున్ మోజును దన్ను నాట్యకళ కాప్తుం జేయ నేవ్వేళలన్
           సాజంబౌ నటనోన్మదిష్ణువుటపస్మారాన వెచ్చాలకై
          బాజారేగిన యాక్ట రొక్క డిక సైపంజాల , జాగేల వా
          లాజీ తైలము తోడి తెమ్మ నుచు పల్కన్ సావుకార్ మ్రాన్పడెన్


18.      పొఱి వోనట్టి జిగీష రౌద్రరసమున్ భూపాల రాగంబులో
           బిరికీల్ దిప్పి , విరోధిపై నుమియుచున్ , బీరంబులొప్ప౦
           దొడం జరువంగా నది యెక్కడో తగిలి చచ్చానోరి గచ్చాకు తెం
         డిర యంచున్నటకావతంసుడొకడట్లే కూలె రంగస్థలిన్