అమ్మకథ - విహంగ వీక్షణాత్మక సమీక్ష- డాక్టర్ . చిలకమర్తి దుర్గాప్రసాదరావు .

                                                                         అమ్మకథ

విహంగ వీక్షణాత్మక సమీక్ష

డాక్టర్ . చిలకమర్తి దుర్గాప్రసాదరావు .

 (మదర్ తెరిసా జీవితం – గేయ రూపంలో...)

ఆంగ్ల మూలం Kathryn Spink రచించిన ‘ మదర్ తెరిసా’ ( ప్రామాణిక జీవిత చరిత్ర )

తెలుగు గేయానువాదం :  చిటిప్రోలు వేంకట రత్నం .

 

                            మహాభారతంలో వ్యాస భగవానుడు ఒక మాట అంటాడు.

సువర్ణ పుష్పాం పృథివీం  చిన్వంతి పురుషా: త్రయ:

శూరశ్చ కృతవిద్యశ్చ యశ్చ జానాతి సేవితుం

ఈ పుడమి తల్లి పూచే బంగారు పుష్పాలను ముగ్గురే ముగ్గురు అనుభవించ గలుగుతున్నారట . ఒకడు శూరుడు , రెండోవాడు విద్యావంతుడు , ఇక మూడోవాడు సేవాధర్మం తెలిసినవాడు.   శూరుడు ఈ భూమిని జయించి సుఖాలు పొందుతాడు. విద్యావంతుడు విద్యవల్ల లభించే జ్ఞానంతో సుఖాలు పొందుతాడు . ఇక మూడోవాడు   ప్రజలకు సేవలు చేసి తన  సేవల ద్వారా ప్రజలు పొందిన ఆనందాన్ని చూసి అది తన ఆనందంగా భావించి  తద్ద్వారా ఆనందానుభూతి పొంది తరిస్తాడు. మొదటి వారిద్దరూ పొందే ఆనందం కన్నా మూడోవాడు పొందే ఆనందం  చాల గొప్పది మాత్రమే  కాక ఉన్నతమైనది కూడ  . ఎందుకంటే శూరుడు పొందే ఆనందంలో కొద్దో, గొప్పో హింసకు చోటు ఉంది. ఇక విద్యావంతుడు పొందే ఆనందంలో హింసకు చోటు లేకపోయినా అది తన వరకే పరిమితం . ఇక సేవా ధర్మం తెలిసినవాడు పొందే ఆనందంలో లోకహితం కూడ అంతర్లీనంగా దాగి ఉంది . అందుకే ఇది అన్నిటి కన్నా మిన్న. తన  ఆనందం కన్న ఇతరులు పొందే ఆనందాన్ని తన ఆనందంగా భావించ గలగడం సర్వోన్నతం కదా!

అటువంటి సేవా ధర్మాన్ని అవలంబించి ‘లోక పునీత’ ఐన  వారిలో ‘మదర్ తెరిసా’ ఒకరు. ఆమె దివ్య చరిత్రను Kathryn Spink అనే మహనీయురాలు ఆంగ్లంలో రచించగా ఆ రచనకు ముగ్ధుడై ఆ గ్రంథాన్ని  గేయ కావ్యంగా తెనుగులో అనువదించిన నా మిత్రుడు శ్రీ చిటిప్రోలు వేంకటరత్నం గారు చాల ధన్యులు.

మూల గ్రంథం ‘మదర్ తెరిసా’ కు సంబంధించిన అనేక సంఘటనలతో నిండిన చరిత్ర మాత్రమే. దాన్ని రసరాగరంజితం చేసి కావ్యంగా మలచిన ఘనత చిటిప్రోలు వారికే దక్కింది.    

ఇక ఉత్తమశ్లోకస్య చరితముదాహరణ మర్హతి       అన్నట్లుగా అటువంటి గొప్ప వ్యక్తుల యొక్క చరిత్ర రచనకు అర్హమైనది. ఆమె ఆచరణ పూర్వకం గా

నేర్పిన సేవాధర్మం  అందరికి ఆదర్శం అవుతుంది అనడంలో ఎటువంటి సందేహం లేదు. 

న కర్మణా న ప్రజయా ధనేన

త్యాగేనైకేనామృతత్వమానశు:  అంటుంది ఉపనిషత్తు .

మానవుడు కర్మలవలన గాని, సంతానం వలన గాని, ధనం వలన గాని అమృతత్వం  పొందలేడు . కేవలం త్యాగం వలన మాత్రమే అమృతత్వా న్ని పొందగలుగుతున్నాడని ఆ మాటల కర్థం. ఈ మాటకు ఒక నిలువెత్తు ఉదాహరణగా నిలిచే వ్యక్తుల్లో ‘మదర్ తెరిసా’ ఒకరు అనడంలో ఎటువంటి సందేహం లేదు . ఎక్కడో పుట్టి ఎక్కడో పెరిగి అన్నట్లుగా ఏ దేశంలోనో జన్మించి ఈ దేశానికి వచ్చి దేశంలోని అన్నార్తులను, రోగార్తులను  ఆదుకున్న  ఆమె ధన్య చరిత .     ఆమె చరితను గేయంగా రూపొందించి  తెలుగు జాతికి అందించిన మా మిత్రుడు శ్రీ చిటిప్రోలు వేంకటరత్నం ధన్యుడు.  

ఇక ఇది అనువాద గ్రంథం. సాహిత్య క్షేత్రంలో అనువాద ప్రక్రియ  చాల కష్టమైన పని. ఎందుకంటే మనం స్వేచ్ఛగా ఎంత దూరమైనా సునాయాసంగా నడచి పోగలం. కాని మన ముందు ఒకరు నడిచి వెళ్ళిన  వారి అడుగుల్లో  క్రమం తప్పకుండా అడుగులు వేసుకుంటూ నడిచి వెళ్ళ మంటే  అలా నడవడం చాల కష్టమైన పని. పట్టు మని పది అడుగులు కూడ వేయలేం .

అలాగే ఏ కవైనా స్వతంత్రంగా ఒక కావ్యం వ్రాయాలనుకుంటే  సులభంగా వ్రాయగలడు. భావ ప్రకటనకు  అతనికి పూర్తిగా స్వేచ్ఛ ఉంటుంది. కాని ఇతరులు వ్రాసిన కావ్యాన్ని అనువదించడం చాల కష్టం. అనువాదంలో రచయితకు ఎటువంటి స్వాతంత్ర్యం ఉండదు. మూలంలోని భావం  ఏమాత్రం అనువాదంలో రాకపోయినా, స్పష్టత లేక పోయినా, విమర్శకులు సతాయిస్తారు . కాబట్టి అనువాదం కత్తి మీద సాము వంటిది. అందుకే  భారతీయ సంప్రదాయంలో కవికి ఎంత గౌరవ, ఆదరాలు ఉన్నాయో అనువాద కర్తకు కూడ అంతే గౌరవ, ఆదరాలున్నాయి. .  అందులోనూ  ఒక ఆంగ్ల కావ్యాన్ని తెనుగులోనికి అనువదించడం సాహసంతో కూడిన పని. ఆంగ్ల భాషా మర్యాదలు వేరు , ఆంధ్ర భాష మర్యాదలు వేరు.  ఇక కవిత్రయం అనువదించిన భారతం సంగతి వేరు. రాజరాజనరేంద్రుడు నన్నయ్యగారిని భారతం అనువదించమని అడగలేదు. . భారతబద్ధనిరూపితార్థము తెనుగున రచియింపుమధిక ధీయుక్తి మెయిన్  అని సారాంశం మాత్రమే వ్రాయమని కోరడం జరిగింది.         నిజంగా కవిత్రయం యథా మూలం అనువదించి ఉంటే మరో విధంగా ఉండేది. ఇంత రమణీయంగా  ఉండేది కాదేమో అని నాకు అనిపిస్తుంది.  కాని ఇక్కడ రచయిత   శ్రీ వేంకటరత్నం గారు  పాఠకునకు మూల గ్రంథం  చదువుతోoటే ఎటువంటి అనుభూతి కలుగుతుందో, అనువాదంలో  కూడ అటువంటి రసానుభూతినే అందించ గలగడం ఒక విశేషం . నేను మూల గ్రంథం చదవలేదు గాని నాకు మాత్రం  ఇది అనువాదంగా అనిపించలేదు . స్వతంత్ర రచనగానే తోచింది . అటువంటి అనుభూతినే నాకు కలిగించింది. ఇది కవి ప్రతిభకు ఒక నిదర్శనం. రచనా శైలి అలతి యలతి పదజాలంతో శిష్ట వ్యావహారికంలో ఉన్నతమైన పర్వతం నుంచి జాలువారుతున్న మహానదిలా  అనిపించింది .

ఇక మాహత్వాత్, భారవత్త్వాచ్చ మహాభారత ముచ్యతే అన్నట్లుగా   ఇది రాశి లోను వాసి లోను కూడ చాల పెద్ద గ్రంథం. సుమారు 800లకు పై బడిన   విశాలమైన పుటలతో కూడిన గ్రంథం . ఇందులో 1. గుప్త నిధి  2.  దైవేచ్ఛ 3. జనం నడిమి ధ్యానులు 4. చంద్రమండలంపై  పేదలు. 5. దృక్కోణాల కలబోత 6.  దైవ పితృత్వాధీనమైన మానవ సౌభ్రాత్రంకోసం 7. గుర్తింపు కాన్క 8. శాంతి సాధక కార్యాలు 9. సడి లేని తుఫాను 10. బాధ్యతల బదిలీ 11. ప్రేమను బట్టి తీర్పు 12. స్వస్థలమైన దైవ సన్నిధికి 13. ‘పునీతత్త్వం’ వైపు అడుగులు 14.  బహిరంగీకరణం పవిత్రతా వినాశకం అనే పదునాలుగు ప్రకరణాలతో బాటుగా రెండు అనుబంధాలు కూడ ఉన్నాయి.

 

కవి ఈ  పదునాలుగు అధ్యాయాల్లో ఆమె యొక్క జీవిత విశేషాలు , సేవా విశేషాలు, కార్యకలాపాలు, తాత్త్విక   బోధనలు, ఆమె పొందిన పురస్కార విశేషాలు, ఆమె గురించి పలువురు చేసిన ప్రశంసలు , ఆమె ప్రభావానికి లోనై సమాజ సేవలందిస్తున్న వారి సేవా విశేషాలు తన ప్రతిభతో  మాత్రా గణ బద్ధంగా, కవితా గుణ బద్ధంగా పొందుపరిచారు . నేనీ రచన చేయడంలో ఉద్దేశం ‘తెరిసా మాత’  గొప్పదనాన్ని పాఠకులకు తెలియ పరచడమే గాని క్రైస్తవ మత ప్రచారం కాదని స్పష్టంగా పేర్కొన్నారు.  

ఒక్క మాటలో చెప్పాలంటే ఇది విశ్వ ప్రేమ రసాత్మకమైన (universal love), కవితా కంచుకం ధరించిన ‘మదర్ తెరిసా’ జీవిత విశేష సర్వస్వం.  ఒక గొప్ప వ్యక్తి చరిత్రను వర్ణించిన ఈ గ్రంథాన్ని  మరొక గొప్ప వ్యక్తికి అంకితం చెయ్యడం మరో విశేషం . రచయిత ఈ కావ్యాన్ని ‘తెరిసా మాత’ కంటే ముందే భారతదేశానికి వచ్చి తన వైద్య వృత్తి  ద్వారా నిరుపేదలైన  రోగులకు సేవలందించిన డాక్టర్ మేరీ గ్లౌరీ గారికి అంకితం చేశారు.

ఈ కావ్యానికి కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ అనువాద పురస్కార గ్రహీత  ఆచార్య  డాక్టర్. వెన్నా వల్లభ రావు గారు, ఆచార్య డాక్టర్. పోలె ముత్యం గారి వంటి ఇరువురు విద్యాధికులు  అభినందన పూర్వకమైన  సమీక్షలు  వ్రాయడం  బంగారానికి పరిమళం కూడ  తోడు కావడమే అనిపిస్తుంది.

 ఈ కావ్యాన్ని చదివిన ప్రతివ్యక్తి  ప్రార్థన చేసే పెదవులకన్నా , సాయం చేసే చేతులు మిన్న (Helping hands are nobler than praying lips)     అనే ‘మదర్ తెరిసా’ గారి జీవిత ఆశయాన్ని ఆకళింపు చేసుకుని తదనుగుణంగా ప్రవర్తిస్తూ తమ జీవితాలను  సమాజ సేవకే అంకితం చేస్తారని నమ్ముతూ ఇంతటి ఉత్తమోత్తమ కావ్యాన్ని సమాజానికి అందించిన  నా ప్రియ మిత్ర రత్నమైన  వేంకటరత్నాన్ని మన సారా అభినందిస్తూ .....

డాక్టర్ . చిలకమర్తి . దుర్గాప్రసాద రావు.   

 

   

అనుభవాలు -జ్ఞాపకాలు-8 డాక్టర్ . చిలకమర్తి దుర్గాప్రసదరావు

 

అనుభవాలు -జ్ఞాపకాలు-8

డాక్టర్ . చిలకమర్తి దుర్గాప్రసదరావు

అది1986. నేను Class లో పిల్లలకు   పాఠం చెప్పుకుంటున్నాను . నాకు ఒక ఉత్తరం వచ్చింది. క్లాసు  పూర్తయ్యాక నేను ఆ ఉత్తరం తెరిచి  చూశాను . అందులో ‘మీ పరిశోధన ఉత్తమ పరిశోధనగా ఎన్నికైంది .  గంగిరెడ్డి గోల్డు మెడల్ కు మీరు ఎన్నికయ్యారు. కాన్వొకేషన్ కు హాజరై మెడల్ తీసుకోవాలి. కానీ ఆ మెడల్ కి కొంత డబ్బు మీరు చెల్లించాల్సి ఉంటుందని వ్రాసి ఉంది.  నాకు ఒక పక్క సంతోషం  ఇంకో ప్రక్క ఆందోళన కలిగాయి. సంతోషం  ఎందుకంటే   బంగారు పతకం వస్తున్నందుకు . ఆందోళన ఎందుకంటే డబ్బు ఎప్పుడు, ఎలా , ఎవరికి, ఎంత పంపించాలో అందులో వివరంగా లేనందుకు .  ఆ రోజు ఎలాగో గడిచింది . రెండు రోజుల తరువాత మరో ఉత్తరం వచ్చింది. అందులో  మేము మెడల్ mint  ద్వారా తయారు చేయిస్తున్నాం. మీరు డబ్బులు పంపించ వలసిన అవసరం లేదు. ఫలానా రోజున అక్కడికి వచ్చి మెడలు  తీసుకోండని  వ్రాసి ఉంది. నేను ఊపిరి పీల్చుకున్నా. నిర్దేశించిన  సమయానికి రెండు రోజులు ముందుగానే అక్కడికి చేరుకున్నాను . ఆ సంవత్సరం కాన్వొకేషన్లో ప్రముఖ దర్శకుడు శ్రీ దాసరి నారాయణరావు, ప్రముఖ క్రీడాకారుడు శ్రీ సునీల్ గవాస్కర్, అలాగే మరో కొంతమంది ప్రముఖ అమెరికన్ శాస్త్రవేత్తలకు సన్మానం జరుగుతోంది. ఆ సంవత్సరంలో శ్రీ సునీల్ గవాస్కర్  గారు పదివేల పరుగులు తీసిన సందర్భంగా ఆయనకి ‘క్రీడాప్రపూర్ణ’ అనే బిరుదు ఇచ్చి సత్కరిస్తున్నారు.  ఆ సందర్భంలో  నాకు కూడ బంగారు పతకం రావడం ఆనందమే  అనిపించింది. పరిశోధనకు చాల కష్టపడవలసి వచ్చింది . గతం ఉర్తుకు వచ్చింది. అసలు Ph.D చెయ్యడానికి ప్రోత్సహించిన వ్యక్తి మా బావమరది Dr. రావూరి  విశ్వనారాయణ. ఇక నేను ముందుగా Andhra Contribution to Advaita Vedanta అనే అంశం  తీసుకుని కొంత కాలం work చేశాను . అద్వైతగ్రంథకర్తలలో కొంతమంది ప్రసిద్ధులైన ఆంధ్రులు ఉన్నారు కాని వారి ఆంధ్రత్వాన్ని  నిరూపించడానికి తగిన ఆధారాలు నాకు సంపూర్ణంగా దొరక లేదు. ఆంధ్రులకు మాత్రమే ఒక ప్రత్యేక తరహాలో ఇంటి పేరు ఉంటుంది.  కాని వారు గ్రంథాలను సన్యాసం తీసుకున్న తరువాత మాత్రమే వ్రాయడం వల్ల ఆశ్రమ నామం తప్ప అసలు పేరు గాని ఇంటి పేరు గాని ఉపయోగించక పోవడం వల్ల వాళ్ళ పేర్లు యథాతథంగా తెలుసుకోవడం కష్టం అయ్యింది. అందుకని అది వదిలేసి A Study Ratnaprabha  అని Topic మార్చుకుని మళ్ళా మొదలెట్టాను . ఆ రోజుల్లో నాకు వచ్చే  scholarship నెలకు 250 రూపాయలు. Field work కి ఎక్కడికి వెళ్ళాలన్న చాల డబ్బు కావలసి వచ్చేది. అందులోనూ నా పరిశోధనకు కావలసిన  పుస్తకం ఒకటి publish కాలేదు. అది manuscript రూపంలోనే ఉంది . అది చదివితే గాని  వర్క్ పూర్తి కాదు. ఆ పుస్తకం మద్రాస్ గవర్నమెంట్ ఓరియంటల్ లైబ్రరీ లో ఉన్నట్లు తెలిసింది . Minnesota University కి సంబంధించిన Karl H Potter మహాశయుడు ప్రపంచంలో ఏ సంస్కృత గ్రంథం ఏ ప్రాతంలో ఉంటుందో తెలియజేసే Potter’s Bibliography అనే గ్రంథం తయారు చేశాడు. ఆ తరువాత New Catalogues cataloguer అనే గ్రంథాన్ని Dr.V. రాఘవన్ గారు రూపొందించారు . అది ఏ పుస్తకం ఎక్కడ  దొరుకుతుందో, అది ఏ  పరిస్థితిలో ఉందో కూడ చెపుతుంది. మొత్తం మీద వాటి సహాయంతో ఆ పుస్తక Madras Government manuscripts లైబ్రరీ లో   ఉందని తెలుసుకుని   అక్కడకెళ్ళి copy చేసుకుని రావలసొచ్చింది. ఆ రోజుల్లో  మద్రాసులో ఉండడం కొంత ఖర్చుతో కూడిన పని. అందుకోసం విశాఖపట్నంలో నేను కొన్ని నెలలు పార్ట్ టైం టీచర్ గా పని చేశా . కొన్నాళ్ళు అక్కడుండి పుస్తకం copy చేసుకున్నాను. డైరెక్టర్ గారిని అభ్యర్ధిస్తే ఆయన ఆ ప్రతిని తన ఆపీసులోనే పని చేసే తిరు జ్ఞాన సంబందర్ అనే వ్యక్తికిచ్చి ఆయన ఇంటికి వెళ్లి వ్రాసు కొమ్మని చెప్పారు . ఆ విధంగా కొంత సమయం ఆదా అయ్యింది . ఈ లోపులో నాకు ఉద్యోగం వచ్చిన కారణంగా పరిశోధన కొనసాగించడం చాల కష్టమే అయింది . ఈ సందర్భంగా నేను గ్రహించిన దేమిటంటే సాధ్య మైనంతలో ప్రతి విద్యార్థి ప్రతిక్షణం చాల విలువైనదిగా భావించాలని , సాధ్యమైనంతలో డబ్బు సంపాదనకు ప్రయత్నించకుండా పరిశోధనపైనే దృష్టి పెట్టాలని అనుభవపూర్వకంగా తెలుసుకున్నాను .           ఆ తరువాత శ్రీ రాణి. నరసింహ శాస్త్రి గారి వద్దకెళ్ళి కొన్ని గ్రంథాలు చదవవలసి వచ్చింది. నా అదృష్టమేంటంటే           మా గురుదేవులు శ్రీ వేదుల సుందరరామ శాస్త్రి గారు ( మొసలపల్లి ) నేను కూడ నీతో పాటు చదువుతాన్రా అన్నారు. ఇక మా గురువు గారు, శ్రీ రాణి నరసింహశాస్త్రి గారు (మోడేకుఱ్ఱు )  బాల్యమిత్రులు. ఒరేయ్ అంటే ఒరేయ్ అనుకునే స్నేహం వారిది . ఈ విధంగా మా గురువుగారితో కలసి వారి వద్ద చదవడమనే  అరుదైన అదృష్టం నాకు కలిగింది. ఆ తరువాత ఉద్యోగ నిమిత్తం గుడివాడలో ఉంటున్న కారణంగా మా గురుదేవులైన శ్రీ రామలాల్ శర్మగారి సహాయంతో శ్రీ మద్దులపల్లి మాణిక్య శాస్త్రిగారిని కలుసుకునే అదృష్టం కలిగింది . వారిద్దరి సంప్రదింపులతో విషయం పై అవగాహన కలిగింది. శ్రీ రాణి శ్రీనివాస శాస్త్రిగారు  ,  వారి కుమారులు శ్రీ రాణి నరసింహమూర్తి గారల సహకారంతో ఆదరాభిమానాలతో పరిశోధన కార్యక్రమం పూర్తయింది. మా Guide,  Professor P. శ్రీరామ మూర్తి గారు. పుస్తకం type చేయిస్తే రెండో కాపి , మూడో కాపి సరిగ్గా రావు  అందువల్ల type చేయించొద్దు చేతితో వ్రాయన్నారు .

వంచిన తల ఎత్తకుండా వ్రాస్తే పుర్తి కావడానికి నెల రోజులు పట్టింది .   మొత్తం మీద మూడు ఏళ్లలో పూర్తి కావలసినది నాలుగేళ్లు పట్టింది. .        నేను కన్వోకేషన్ థియేటర్ లో కూర్చున్నంత సేపు ఈ పరిశోధనలో నాకు సహకరించిన పెద్దలను గురించి కృతజ్ఞతా పూర్వకంగా గుర్తు తెచ్చుకుంటూ ఏదో ఆలోచిస్తున్నాను. ఈ లోగా  నా పేరు పిలిచారు . వెంటనే పైకి వెళ్లాను . ఆనాటి రాష్ట్ర గవర్నర్ Ms. Kumud Ben Joshi గారు ఆ పతకాన్ని నా మెడలో వేస్తారు. అదొక మరపురాని అనుభూతి . ముఖ్యంగా చెప్పేది  ఏంటంటే ఆ సంవత్సరం కాన్వొకేషన్ కి ఇసుకేస్తే రాలని జనం  హాజరయ్యారు . దానికి కారణం ఒకరు క్రికెట్ క్రీడాకారుడు గవాస్కర్ గారైతే , రెండోవారు  శ్రీ దర్శకుడు నారాయణరావు గారు. నేను అంతకుముందు కొన్ని  కాన్వొకేషన్ లకు హాజరైనా  అంతమంది జనాన్ని నేనెప్పుడు చూడలేదు.

<><><> 

అనుభవాలు -జ్ఞాపకాలు-7 డాక్టర్ . చిలకమర్తి దుర్గాప్రసాదరావు

 

అనుభవాలు -జ్ఞాపకాలు-7

డాక్టర్ . చిలకమర్తి దుర్గాప్రసాదరావు

అది 1978. నేను పాలకొల్లులో భాషప్రవీణ పాసై, రాజమండ్రిలో  ట్రైనింగ్  కూడ పూర్తి చేసుకుని ఇంటికి వచ్చాను . ఒక రోజున మా అమ్మ నాతో ‘ ఒరేయ్  మన డాక్టర్  కేశవరావుగారి దగ్గరకెళ్లి  ఎక్కడైనా ఉద్యోగం వేయించమని అడుగు’ అంది . నేను సరే అన్నాను.  మా ఫ్యామిలీ డాక్టర్ శ్రీ కేశవరావుగారి ఇంటికెళ్ళి నాకు ట్రైనింగు పుర్తి అయింది ఎక్కడైనా ఉద్యోగం వేయించండి’ అనడిగాను. ఆయన నాతో పాలకొల్లులో మా అన్నయ్య  డాక్టర్ గోపాలం ఉన్నారు కదా! ఆయన నీకూ తెలుసు.  ఆయన దగ్గరకెళ్ళి అడుగు. నా కంటే మీ ప్రిన్సిపాల్ శ్రీ L.Vసుబ్రహ్మణ్యం  గారి మాట మా అన్నయ్య బాగా వింటాడు. నువ్వు ఆయన ద్వారా కలుసుకుంటే చాల మంచిదయ్యా  అన్నారు. నేను వెంటనే పాలకొల్లు వెళ్లి ప్రిన్సిపాల్ గారిని  కలుసుకుని నమస్కారం పెట్టి   విషయం చెప్పాను. ఆయన మండిపడ్డారు . ఓరి సన్నాసి ! ఇప్పుడే నీకు ఉద్యోగం కావలసొచ్చిందా . అదేం కుదరదు, M.A చదువు . అప్లికేషను పెట్టడానికి రేపే చివరి తేదీ . వెంటనే ఈ రాత్రికే బయలు దేరు. కావాలంటే డబ్బులిస్తాను అన్నారు . నేను గతుక్కుమన్నాను . అన్నీ వదలిపెట్టినవాడు సన్యాసి అందరు వదిలేస్తే వాడు సన్నాసి అని సుప్రసిద్ధ అవధానశేఖరులు శ్రీ రావూరి వేంకటేశ్వర్లుగారు ఎక్కడో అవధానంలో చెపితే విన్నాను. ఇక మా ప్రిన్సిపాల్ గారి గురించి చెప్పాలంటే మళ్ళీ నన్నయగారి దగ్గరకెళ్ళాలి. నిండుమనంబు నవ్యనవనీత సమానము పల్కు దారుణాఖండలశస్త్ర తుల్యము.  ఆయన అమృతహృదయులు. మనసు మంచి మాట పెళుసు. అది నాకు బాగా తెలుసు .  ఐనప్పటికీ నాకు పై చదువు చదివే  ఆలోచన లేనే లేదండీ!  అనేశాను  కొంచెం ధైర్యం తెచ్చుకుని . కాని ఆయన ససేమిరా  ఒప్పుకోలేదు . వెంటనే బయలు దేరతావా? లేదా? అన్నారు . ఇంకేమీ మాట్లాడే ధైర్యం లేక ‘సరేనండి’ అన్నాను . నువ్వు M.A సంస్కృతం చదువు. ఎందుకంటే M.A తెలుగులో చేరితే నీకు కొత్తగా ఏమీ అనిపించదు, నువ్వు ఇక్కడ చదివినవే అక్కడ కూడ చదవవలసి వస్తుందని సూచన చేశారు. నేను ఆ రాత్రికి రాత్రే బయలుదేరి విశాఖపట్నం చేరుకుని M.A తెలుగు M.A సంస్కృతం రెంటికి అప్ప్లై చేశాను. రెంటిలోనూ సీట్ వచ్చింది. నేను సంస్కృతంలోనే చేరడానికి నిశ్చయించుకుని ఇంటర్వ్యూకి హాజరయ్యాను. ఆ కాలంలో సంస్కృతంలో చాల specialisations ఉండేవి . ఏది తీసుకోవాలో నాకు సరైన అవగాహన లేదు . అక్కడున్న ప్రొఫెసర్. శ్రీరామమూర్తిగారిని అడిగాను. ఈ సంవత్సరం దర్శనాలు అనే ఒక కొత్త specialisation ప్రారంభిస్తున్నాం . అది తీసుకుంటే బాగుంటుంది అన్నారు. అప్పట్లో నాకు అదేమీ తెలియలేదు. సరే అన్నాను. ఆ సబ్జెక్ట్ చాల కష్టమైనదైనా,  అది తీసుకోవడం వల్ల  ఆ తరువాత అందులోనే Ph.D చేయడం వల్ల నాకు ఎన్నెన్నో మంచి  అవకాశాలు లభించాయి.

నేను ఇప్పటికీ అనుకుంటాను. ఆ రోజు  మా అమ్మ అలా అనక పోయినా, నేను ఆ మాట వినక పోయినా,  ఆ రోజే మా ప్రిన్సిపాల్ గారి వద్దకు చనక పోయినా, పై చదువు చదివే అవకాశం వచ్చేది కాదేమో! అని .

           <><><>

అనుభవాలు - జ్ఞాపకాలు-6 డాక్టర్ . చిలకమర్తి దుర్గాప్రసాదరావు.

 

అనుభవాలు - జ్ఞాపకాలు-6

డాక్టర్ . చిలకమర్తి దుర్గాప్రసాదరావు.

 

నేను  1972 లో పదో తరగతి  పాసయ్యాను. 59% మార్కులు వచ్చాయి. నాకు   పరీక్షలని కూడ  ఆలోచించకుండా మా అమ్మా, నాన్న మా తాతయ్య గారి షష్టిపూర్తి కార్యక్రమానికి  వెళ్లారు. నేనే ఎలాగో ఒంటరిగా ఉండి పరీక్ష వ్రాశాను.    వాళ్ళు వెళ్ళకుండా ఉంటే ఇంకా ఎక్కువ మార్కులు వచ్చేవేమో అని నాకు అప్పుడప్పుడు అనిపిస్తూ ఉండేది. ఇక పై  చదువు చదవాలి. మా నాన్న గారు ‘నిన్ను కాలేజీలో చదివించలేన్రా’ అని చెప్పేశారు. ఆ నాటి పరిస్థితులలా ఉండేవి .   ఏమి చెయ్యాలో ఆలోచిస్తూ ఉన్నాను . ఒకసారి మా ఇంటికి మా తెలుగు మాస్టారు శ్రీ ఆకెళ్ళ సూర్యప్రకాశరావు గారు వచ్చారు . ఆయనంటే నాకే కాదు , మా నాన్న గారెకి కూడ గురుభావమే ఉండేది  . ఆయన మా నాన్నగారితో వీడికి తెలుగు బాగా అబ్బు తుంది, పాలకొల్లులో కొత్తగా కాలేజీ పెట్టారు. అక్కడ చేర్పించండి అన్నారు. నాకు మాత్రం physics అంటే చాల ఇష్టం. దానికి కారణం  హైస్కూల్లో శ్రీ గోటేటి కనకలింగేశ్వరరావు (GKL) గారు చాల ఆసక్తికరంగా  సైన్సు పాఠాలు చెప్పేవారు . ఎప్పుడు అవకాశం ఉంటే అప్పుడు laboratory కి తీసి కెళ్ళి అన్నీ వివరిస్తూ ఉండేవారు. సైన్సులో మార్కులు కూడ పరవా లేదు, 65% వచ్చాయి . మొత్తం మీద ఆ కోరిక నెరవేరలేదు. పాలకొల్లు శ్రీక్షీరా రామలింగేశ్వరస్వామి ఓరియంటల్ కళాశాలయే ఖాయం అయ్యింది.  అది  శ్రీ క్షీరారామలిoగేశ్వరస్వామివారి   కృపాకటాక్షవీక్షణాల  వలన అప్పుడే  ఏర్పడింది. ప్రారంభంలో గుడిలోనే వెనుక పాఠాలు చెపుతూ ఉండేవారు . శ్రీ అత్యం నరసింహ మూర్తి అనే మహనీయుడు (M.A New York) ఆ కళాశాలను ప్రారంభించిన వారిలో ఒకరు . భాషాప్రవీణ  ఎంట్రన్సు పాఠాలు చెప్పడానికి శ్రీ మండలీక వేంకటరావుగారు సాయంకాల సమయంలో వచ్చేవారు. వారు సాయంకాలం ప్రైవేట్లు చెప్పుకుంటే ఆనాడే కొన్ని వందలు సంపాదించ గలిగే వారు. కానీ వారన్నీ వదులుకుని మాకు ఉచితంగా పాఠాలు చెప్పేవారు  వారి ఋణం మేమెన్ని  జన్మలెత్తినా తీర్చుకో లేనిది. వారు పెట్టిన జ్ఞానభిక్షతో భీమవరం D.N.R college లో Entrance వ్రాసి  పాసయ్యాక ప్రిలిమినరీ లో చేరాం. మాది రెండో బ్యాచ్ . శ్రీ లంక విశ్వేశ్వర సుబ్రహ్మణ్యం గారు ప్రిస్సిపాల్ . సాధారణంగా మన పెద్దలు పురాకృత సుకృతం అని ఒక మాట అంటూ ఉంటారు . అదేమిటో మాకు ఆ నాడే తెలిసింది . అప్పుడే శ్రీ మల్లంపల్లి వీరేశ్వరశర్మ గారు (మహాకవి , మూర్తీభవించిన అంధ్రసరస్వతి), శ్రీ వేదుల సుందరరామశాస్త్రి గారు (భాష్యాంతవైయాకరణి, శ్రీ తాతా రాయడుశాస్త్రి గారి శిష్యులున్ను)  అధ్యాపకులుగా నియమితులయ్యారు. ఒకరు తెలుగువ్యాకరణం,  సాహిత్యం,  రెండోవారు సంస్కృత వ్యాకరణం, సాహిత్యం  చెప్పేవారు .  ఇద్దరూ ఇద్దరే ఎటువంటి పుస్తకాపేక్ష లేకుండా ఏ విషయాన్నైనా బోధించడమే వారి వృత్తి, ప్రవృత్తి కూడ.      

ఆ రోజుల్లో నేను మా కాలేజీ గురించి ఎవరికైనా చెప్పేటప్పుడు ఒక పద్యం చెప్పేవాణ్ణి.

మహిమున్వాగనుశాసనుండు  సృజియింపన్ కుండలీంద్రుండు   త

న్మహనీయస్థితిమూలమై నిలువ శ్రీనాథుండు ప్రోవన్మహా

మహులై సోముడు, భాస్కరుండు వెలయింపన్  సొంపువాటిల్లు  నీ

బహుళాంధ్రోక్తిమయ ప్రపంచమున తత్ప్రాగల్భ్యమూహించెదన్ .

ఇది ఆంధ్రసారస్వతం పుట్టుక, వికాసాలను    ప్రపంచంతో పోలుస్తూ  భట్టుమూర్తి చెప్పిన పద్యం.

ఇది నేను మా కలాశాల పుట్టుక వికాసాలకన్వయించేవాణ్ణి.

ఇక వాగనుశాసనులు శ్రీ అత్యం నరసింహ మూర్తి గారు ఆయన న్యూయార్కులో M.A చదువుకున్న వ్యక్తి. అప్పుడప్పుడు మా దగ్గర కొచ్చి చదువు యొక్క గొప్పతనం, ఇంకా ఎన్నో విషయాలు చెపుతూ ఉండేవారు. రెండో వారు కుండలీంద్రులు. ఆయనే మండలీక వారు . ఆయన లేక పోతె కాలేజీయే లేదు . ఇంట్లో కొంతమంది  పిల్లలకు భోజనం కూడ పెట్టి చదువు చెప్పిన సందర్భాలెన్నో.  ఇక మూడవ వారు శ్రీనాథులు ప్రిన్సిపాల్ శ్రీ లంక విశ్వేశ్వర సుబ్రహ్మణ్యం గారు. ఆ తరువాత సోముడు  శ్రీ మల్లంపల్లి వారు, భాస్కరులు శ్రీ సుందరరామశాస్త్రి గారు. శ్రీ లంక విశ్వేశ్వర సుబ్రహ్మణ్యం గారు శ్రీనాథుడు , కాదంబరి చెప్పేవారు. శ్రీ మల్లంపల్లి వారు మహాకవి .  సూరి మరపించి అభినవసూరిగా పేరు పొందిన గొప్ప పండితులు. వారు   తెలుగు ప్రబంధాలు , వ్యాకరణం చెప్పేవారు. శ్రీ సుందరరామశాస్త్రి గారు సిద్ధాంతకౌముది , భారవి చెప్పేవారు . ఆ తరువాత నియమితులైన డాక్టర్ శ్రీపాద కృష్ణమూర్తి గారు , శ్రీ సోమంచి సత్యనారాయణ గారు సంస్కృతకావ్య, నాటకాలు,   శ్రీ వీరుభొట్ల కుటుంబసత్యనారాయణ గారు ఆహోబలపండితీయం, ఆధునికకావ్యాలు, శ్రీ V.ప్రభాకరం గారు సంస్కృతవ్యాకరణం చెప్పేవారు .  వారు అందరు సంస్కృతాంధ్రభాషల్లో నిష్ణాతులు కావడంతో బాటుగా ఒక్కొక్కరు ఒక్కొక్కశాస్త్రంలో పరిపూర్ణమైన ప్రజ్ఞాపాటవాలు గలవారు. అందరు విద్యార్థులను సుతనిర్విశేషంగా ప్రేమించేవారు.               

                సాధారణoగా ఓరియంటల్ కళాశాలల్లో సoస్కృతాంధ్రభాషల్లోను, వివిధశాస్త్రాల్లోను ఆరితేరినవారు కనిపిస్తారు. కాని ఆంగ్లభాషాభిజ్ఞులు చాల అరుదుగా కనిపిస్తారు. అటువంటి అరుదైన వారిలో శ్రీపాద వారు ఒకరు. ఏ పుస్తకం వెలువడినా అది ఆయన ముందుగా చదివేవారు . అందుకే మా మిత్రుడు సాంబశివరావు  ఆయన గురించి చెపుతూ

పుస్తకంబును మునుముందు ముట్టువారు

పరగనొజ్జలు మనకు శ్రీపాద వారు అనేవాడు.

వీరికి  మరో ముఖ్యమైన విశేషమేమంటే వారికి ఇంచుమించు ఆధునిక కవులందరితోను ముఖ్యంగా శ్రీయుతులు నారాయణరెడ్డి, బాలగంగాధరతిలక్ వంటి కవులతో   స్నేహసంబంధాలున్నాయి. అందుకేనేమో  ఆధునిక తెలుగుకవితారీతులు  ఆయనకు కరతలామలకాలు.  అటు నన్నయ్య గారి నుండి ఇటు నారాయణరెడ్డి గారి వరకు అందరి కవితారీతులు ఆయన  అలవోకగా వివరించేవారు. ప్రాచీన సాహిత్యాన్ని  ఎంత ఆసక్తికరంగా బోధించే వారో ఆధునిక సాహిత్యాన్ని కూడ అంతే ఆసక్తికరంగా బోధించే వారు. ప్రతిపద్యాన్ని రసానుగుణంగా చదివేవారు. ఇక ఆంధ్రసాహిత్యచరిత్ర ఏ గ్రంథo చూడకుండానే  అలవోకగా డిక్టేట్ చేసేవారు. మాకు చాల ఆశ్చర్యంగ ఉండేది.       

        ఇక  రాత్రి వేళల్లో  మేము చదువుతున్నామో లేక సినిమాలకు , షికార్లకు పోతున్నామో తెలుసుకోడానికి తరచుగా వస్తూ ఉండేవారు. తప్పు చేస్తే తిట్టే వారు కాదు. మృదువుగా మందలి౦చేవారు. 

యాస్కమహర్షి ఉపాధ్యాయుని లక్షణాలు వివరిస్తూ ‘ ఆచరతీతి ఆచార్య:’ , ‘ఆచారం గ్రాహయతీతి ఆచార్య:’ , ‘ ఆచినోతి అర్థానితి ఆచార్య:’ అంటారు . ఈ మూడు లక్షణాలు మా కళాశాల అధ్యాపకుల్లో  పుష్కలంగా ఉన్నాయి.

ఇక శ్రీ అత్యంవారికి  , అద్దేపల్లి వారికి  , రేపాకవారికి సంబంధించిన సత్రాల్లో భోజనం చేస్తూ ఉండేవాళ్లం . కొన్ని సమయాల్లో అన్నదాన సమాజంలోను  , దేవస్థానంలోను కూడ భోజనం చేసే వాళ్లం. 

ఇక విద్యార్థులు మాటకొస్తే అందరు వివిధ ప్రాంతాలనుంచి వచ్చిన వాళ్ళే . తినడం చదువుకోవడం తప్ప వేరే పని లేదు . అప్పుడప్పుడు మాత్రం  సినిమాలు చూసే వాళ్ళం .

కుల, మత, వర్గ, ప్రాంతీయభేదం లేకుండా కలసిమెలసి ఉండేవాళ్లం . అందరు సహ విద్యార్థినుల పట్ల సోదరభావంతో చాల మర్యాదగా ప్రవర్తించే వాళ్ళం.

        ఇక ఒక్కొక్క విద్యార్థిలో ఒకొక్క ప్రత్యేకత ఉండేది. మల్లాది సాంబశివరావు ఉండేవాడు . ఏ భావాన్నైనా ఏ పద్యంలోనైనా  ఇమడ్చ గల సమర్థుడు. ఏ పద్యం నుంచైనా  ఒక విశేషార్థాన్ని రాబట్టగల ప్రజ్ఞాశాలి. గోరస సుబ్రహ్మణ్యాచార్యులు అనే మరొక మిత్రుడు  ఉండేవాడు. తెలుగు వ్యాక రణంలో నిధి. ప్రపంచంలో ఉన్న బాలవ్యాకరణ ప్రతులను ఒకవేళ ఎవరైనా కనబడకుండా దాచేసినా    అప్పచెప్పగల ధీశాలి. అతను కొన్ని సందేహాలడిగితే అధ్యాపకులే చాల ఆలోచించి గాని సమాధానం చెప్పలేకపోయే వారు. వరదా రామలింగం మరొక మిత్రుడు. పొరుగూరి నుంచి సగం దూరం బస్సులోను, సగం దూరం నడిచీ   వచ్చేవాడు . ఆ రోజుల్లోనే సంస్కృతంలో శ్లోకాలు, నాటక రచనలు చేసేవాడు .   సుభద్రరావు ఇంకొక మిత్రుడు. ఎప్పుడు పుస్తకాల్లోనే మునిగి తేలేవాడు. ఇక గంటి ముత్యాలరావు మరొక మిత్రుడు. ఎంత అల్లరి చేసే వాడో  అంత కంటే  బాగా చదివే వాడు. ఒకసారి  కాలేజీకి చేరువలో ఒక పెద్ద సభ జరుగుతోంది . అతను కూడ వెళ్ళాడు . సభ జరుగుతుండగా మధ్యలో లేచి స్టేజ్ దగ్గరకు వెళ్లి ‘గంటి ముత్యాల రావు అనే బాలుడు  తప్పిపోయాడు’ అని announcement చేయించి తాపీగా తన సీట్లోకొచ్చి ముసిముసి నవ్వులు నవ్వుకుంటు కూర్చున్నాడు. పాపం! వాళ్ళు కార్యక్రమం ఆపి, ఎంతో సమయం announcements చేసి చేసి ఎప్పటికీ తప్పిపోయిన పిల్లవాడు దొరక్క పోవడంతో  మళ్ళీ  తమ కార్యక్రమం కొనసాగించు కున్నారు .    ఇక అనిపెద్ది. జగన్నాథ శాస్త్రి మరొక మిత్రుడు . ఆధునిక కవిత్వం కోసమే పుట్టాడా అన్నట్లు శ్రీశ్రీ గారినే ఆరాధిస్తూ అవే చదువుతో ఉండేవాడు. ఆధునిక కవితా రీతులపై మంచిపట్టు సంపాదించాడు . మరొక మిత్రుడు గారపాటి ధర్మారావు . అతను అప్పటికే వివాహితుడు మాతో పాటు పోటాపోటీగా చదివేవాడు. ఇంకా చాల మంది ఉన్నారు . వాళ్ళ గురించి ప్రస్తావించ లేకపోతున్నందుకు చింతిస్తున్నాను .   

          ఇక అల్లరి విషయంలో అందరు ఆరితేరిన వారే . అది అందరిని అలరించేదిగా  ఉండేది గాని ఎవరినీ నొప్పించే విధంగా ఉండేది కాదు.

ఒకసారి ఒకరి పుట్టినరోజు వచ్చింది. దీపాలార్పడం కార్యక్రమాల్లో ఒక భాగం. కొవ్వొత్తులు కొనాలి . డబ్బు దండగ .  ఒకరికి ఒక ఐడియా వచ్చింది . మా దగ్గరున్న ‘ స్టౌ’ తీసుకొచ్చి  ఒకసారి వెలిగించారు . మళ్ళీ ఆర్పేసి మరొక సారి వెలిగించి ఆర్పేశారు. అది ఇరవై ఏళ్ళ పండుగ కాబట్టి సరిపోయింది. ఒకటి అటు ఇటు ఐతే కొంచెం ఇబ్బంది అయ్యేది .

ఇక శివరాత్రికి పిల్లలం అందరం క్షీరారామలింగేశ్వరుని సేవల్లో పాల్గొనే వాళ్ళం. ఆ రోజుల్లో అక్కడ చదవడం వల్లనే  శ్రీయుతులు రావూరి వేంకటేశ్వర్లు, వెంపరాల సూర్యనారాయణ శాస్త్రి , మంగళంపల్లి బాలమురళీకృష్ణ , తుమ్మల సీతారామమూర్తిచౌదరి, ఆచార్య తూమాటి దొణప్ప , దాసరి నారాయణ రావు , అల్లు రామలింగయ్య , రావు గోపాలరావు , శ్రీమతి  శ్రీరంగం గోపాలరత్నం వంటి పండితులను, సుప్రసిద్ధకళాకారులను స్వయంగా చూసే భాగ్యం కల్గింది . నేను కేవలం కొంతమంది మిత్రుల గురించే ప్రస్తావించాను. మా ముందు మా తరువాత ఎంతోమంది ఎన్నో ఉన్నతమైన చదువులు చదివారు. అక్కడ చదువుకున్న విద్యార్థులందరు ఎన్నెన్నో ఉన్నతస్థానాలు పొందారు.   అవన్నీ చెప్పాలంటే అదొక మహాభార(త)మే అవుతుంది.

ఇక ఆర్ధికమైన ఇబ్బందులు, కష్టాలు  ఎన్నున్నా ఆ రోజులు మఱపురానివి, , మఱువలేనివి. నా అభిప్ర్రాయ ప్రకటనలో ఎవరినైనా నొప్పిస్తే మన్నించ ప్రార్థన.

            <><><>

 .