SPOKEN SANSKRIT - Lesson-21

సంభాషణ సంస్కృతం –21

(Spoken Sanskrit)

Lesson-21

Dr.  Ch.  Durgaprasada Rao,

Reader in Sanskrit (Retd),

3/106, Premnagar, Dayalbagh, AGRA.

                      Unit -1 ‘कति’ कियतो: भेद:

(The difference between (कति) how many and (कियत्) how much.

 కతి – (ఎన్ని ) కియత్ (ఎంత ) ఈ రెంటికి మధ్య గల తేడా .

Note:-- సాధారణంగా మనం లెక్కపెట్ట గలిగే విడివిడి వస్తువులను గురించి  చెప్పేటప్పుడు  కతి అనాలి . అలా కాకుండా ఒక యూనిట్ లేక విడదీయలేని విధంగా ఉన్నవాటికి  కియత్ అనాలి .       

Normally we use the word (कति) for divisible or countable things and (कियत्) when a particular thing which is indivisible or in the form of a unit is described.

Example:

कति रुप्यकाणि ?= How many rupees? ఎన్ని రూపాయలు?

कियद्धनम्= How much money ? ఎంత ధనం?

Examples:

1. भवत: कोशे कति रुप्यकाणि सन्ति?

How many rupees are there in your pocket?

నీ జేబులో ఎన్ని రూపాయలున్నాయి ?

2. भवत: कोशे कियद्धनम् अस्ति?

How much of amount is there in your pocket?

నీ జేబులో ఎంత డబ్బు ఉంది ?

3. अस्य पुस्तकस्य मूल्यं कियत्?

How much does this book cost?

ఈ పుస్తకం వెల ఎంత ?

4. अस्य पुस्तकस्य मूल्यं कति रुप्यकाणि?

ఈ పుస్తకం వెల ఎన్ని రూపాయలు?

How many rupees does this book cost?

5. आकाशे कति नक्षत्राणि सन्ति?

How many stars are there in the sky?

ఆకాశంలో ఎన్ని నక్షత్రాలు ఉన్నాయి ?

6. समुद्रे कियत् जलम् अस्ति?

How much of water is there in the ocean?

సముద్రంలో ఎంత నీరు ఉంది ?

Unit-2 यत्र--- तत्र యత్ర –తత్ర

          ఎక్కడో------అక్కడ

In the place where; wherever, when, whereas

In what so ever place, there; here and there; everywhere  

1.यत्र राम: अस्ति तत्र आञ्जनेय: अस्ति

Where there is Rama there is Anjaneya.

ఎక్కడ రాముడు ఉండునో అక్కడ ఆంజనేయుడు  ఉండును

2. यत्र गुरु: अस्ति तत्र शिष्य: अस्ति

Where there is guru there is the pupil.

అధ్యాపకుడు ఎక్కడ ఉండునో విద్యార్థి  అక్కడ ఉండును.

3. यत्र गुड: अस्ति तत्र पिपीलिका: सन्ति

Where there is jag-gery there are ants.

ఎక్కడ బెల్లం ఉండునో చీమలు అక్కడ ఉండును .

Unit-3:  यावत् – तावत्

As long as/ for which while/ while

During that time/ in the mean while

1.     यावत् पर्यन्तं विद्युत् नास्ति तावत्पर्यन्तं बालक: न पठति ||

   The boy does not read as long as there is no electricity.

        కరెంటు వచ్చే౦త వరకు పిల్లవాడు పుస్తకం చదవడు.

2. यावत्पर्यन्तम् अहं गृहं न गच्छामि तावत्पर्यन्तं   मम पत्नीपुत्रादय: भोजनं न    कुर्वन्ति (यत: मया गृहं गत्वा पाक: कर्तव्य: ) J JJ

As long as I don’t go home, my wife and children do not eat food (because I have to go and prepare food).

నేను ఇంటికి వెళ్లేం తవరకు నా భార్యాపిల్లలు భోజనం చెయ్యరు (ఎందుకంటే నేనే ఇంటికి వెళ్లి వంట చెయ్యాలి ).

3. यावत्पर्यन्तं मातृभाषाभ्यास: न भवति तावत्पर्यन्तं अन्यभाषा साध्या न भवति

As long as mother tongue is not mastered till that the mastery over other tongue is not possible.

అమ్మ భాష నేర్చుకు౦టే గాని అన్య భాష రాదు.

(Mother tongue రాని వాడికి other tongue రాదు)   

Unit -4   अस्माकम् ours

अस्माकं देश: भारतदेश : ||

India is our country

మన దేశం భారత దేశం

अस्माकं भाषा संस्कृतभाषा ||

మన భాష సంస్కృతభాష

Sanskrit is our language.

अस्माकं देशे बह्व्य: भाषा: सन्ति ||

మన దేశంలో ఎన్నో భాషలు ఉన్నాయి .

There are many languages in our country

Unit -5 क्रमवाचका: (cardinal numbers)

प्रथम: (First) మొదటి --     द्वितीय: (Second) రెండవ

तृतीय:  (Third) మూడవ --चतुर्थ: fourth =నాల్గవ

पञ्चम: fifth =ఐదవ -- षष्ठ: sixth ఆరవ

सप्तम: Seventh ఏడవ etc.,

These are in three genders:

 प्रथम: ---प्रथमा --- प्रथमम्

     प्रथम: पुरुष:  / प्रथमा महिला / -- प्रथमं काव्यम्|

1. संस्कृतकविषु वाल्मीकि : प्रथम:

సంస్కృత కవులలో వాల్మీకి మొదటివాడు 

Valmiki was the first among all Sanskrit poets.

2. विमानयानेन विदेशं गतवती प्रथमा महिला सीता

విమానంలో విదేశాలకు వెళ్లిన మొదటి మహిళ సీత

The first woman who left for abroad by air was Sita.

3.     रामायणं संस्कृते प्रथमं काव्यम्|

సంస్కృతభాషలో రామాయణం మొదటి కావ్యం .

The Ramayana was the first treatise in Sanskrit Language.

द्वितीय: / द्वितीया / द्वितीयम्

तृतीय: / तृतीया / तृतीयम्

चतुर्थ: / चतुर्था / चतुर्थम्

पञ्चम: / पञ्चमा / पञ्चमम् etc. Be ware of your bad habits

Sloka:

द्यूताद्धर्मसुत: पलादिह बको - मद्याद्यदोर्नन्दना:

शक्रो जारतया -मृगान्तकतया स ब्रह्मदत्तो नृप:

चोरत्वाच्च ययातिरन्यवनितासंगा द्दशास्यो महा

नेकैकव्ययसनार्जिता यत इमे सर्वैर्न को नश्यति  

జూదం వల్ల ధర్మరాజు , మాంసం మీద కోరిక వల్ల బకాసురుడు, మద్యపానం వలన యాదవులు , వ్యభిచారం వలన ఇంద్రుడు ,వేటవలన బ్రహ్మదత్తుడు అనే రాజు , చోరత్వము వలన యయాతి , పరస్త్రీ వ్యామోహం వలన రావణుడు మొదలైన వారు నశించారు . వీరందరూ ఒక్కొక్క వ్యసనం ఉండడం వలననే నష్ట పోయారు . ఇక అన్నీ ఉన్న మానవుని ఎవరు రక్షి౦చగలరు .

Dharmaraja was put to loss for playing dice, Bakasura for fond of meat, Indra for debauchery, Brahmadatta for hunting, Yayaati for robbery and Ravana for lust for Sita . All those who are very great were put to loss of one vice. But man has many vices how can he be protected.      

*************