సంభాషణ
సంస్కృతం -3
Dr. Chilakamarthi. Durga Prasada Rao
Lessson-3/ Unit-1
षष्ठी विभक्ति: (पुं) (स्त्री) ( नपुंसक)
స్త్రీ –పుం-నపుంసక లింగాల్లో షష్ఠీవిభక్తి
POSSESSIVE CASE
IN THREE GENDERS
(ముందుగా కొన్ని సర్వనామాలు )
तस्य (అతని
యొక్క ) एतस्य
(ఇతని యొక్క) कस्य?
(ఎవని యొక్క?)
तस्या:
(ఆమెయొక్క ) एतस्या:
(ఈమె యొక్క ) कस्या:? (ఎవతెయొక్క?)
Unit -2 ** (నామవాచక శబ్దాలు)
षष्ठी विभक्ति पुं-स्त्री—नपुंसक
Unit -3 ***
क्रियापदानां वर्तमानकालरूपाणि
Unit-1
( కొన్ని సర్వనామాలు )
स: बालक: (స: బాలక:) --- तस्य नाम
राघव: (తస్య నామ రాఘవ: )
एष: ( ఏష:) वैद्य:
(వైద్య:) --- एतस्य नाम गोपाल:
(ఏతస్య నామ గోపాల:)
सा बालिका --- तस्या:
नाम गौतमी
एषा (ఏషా) महिला ---– एतस्या: नाम पद्मावती
कस्य नाम राघव: ? तस्य नाम राघव:
कस्या: नाम गौतमी ? तस्या: नाम गौतमी
तत्
नाटकम् --- तस्य नाटकस्य नाम
अभिज्ञानशाकुन्तलम्
एतत्
काव्यम् --- एतस्य
काव्यस्य नाम रामायणम्
स:
बालक: -- तस्य नाम रमेश:
एष: अध्यापक: -- एतस्य नाम सुरेश:
सा बालिका —
तस्या: नाम लक्ष्मी:
एषा अध्यापिका -- एतस्या: नाम वैजयन्ती
तत् पुष्पम् --- तस्य पुष्पस्य नाम चम्पकम्
एतत् पुस्तकम् ---
एतस्य पुस्तकस्य नाम रामायणम्
****
Lesson3/2
(Possessive case in three genders) (నామవాచక శబ్దాలు)
षष्ठी
विभक्ति: (पुं)
राम:
----रामस्य =
రాముని యొక్క
बालक:---
बालकस्य (బాలకుని యొక్క )
वृक्ष:/वृक्षस्य --- देश:/देशस्य ---पुत्र: /पुत्रस्य
हस्त:
/हस्तस्य ---ग्राम:/ग्रामस्य --कार्यालय:/कार्यालयस्य
కొన్ని
వాక్యాలు
रामस्य पिता
( రామస్య పితా = Rama’s father / The father of Rama
मम बालकस्य युतकम् = Shirt of my boy
तस्य वृक्षस्य शाखा = Branch of that tree
मम देशस्य पताक:= Flag of a country
भवत: पुत्रस्य पुस्तकम् = Book of your son
तया: हस्तस्य कङ्कणम् = Bracelet of her hand
तस्य ग्रामस्य अधिकारी =Head of that village
मम कार्यालयस्य संकेत: = Address of my office
षष्ठीविभक्ति: (स्त्री)
सीता ---सीताया: (సీతయొక్క )--- बालिका --- बालिकाया: (బాలిక యొక్క )
सुता--- सुताया: కుమార్తె యొక్క) --- पाठशाला--- पाठशालाया: (
పాఠశాలయొక్క
अध्यापिका --- अध्यापिकाया:
(అధ్యాపకురాలి యొక్క ) पत्नी---
पत्न्या: (భార్య యొక్క) क्रीडा---क्रीडाया: (ఆటయొక్క) --- नदी---नद्या: (నది యొక్క )
षष्ठीविभक्ति: (स्त्री)
1. सीताया: पुत्र:
लव: अस्ति
= The son of Sita is Lava.
2.
बालिकाया: मुखं सुन्दरम् अस्ति =The face of the girl is pretty.
3.
जनकस्य सुताया: नाम सीता अस्ति = The name of the father of Sita is Janaka
4.
मम पाठशालाया: ग्रन्थालय:
रमणीय:अस्ति = The library of my school is beautiful.
मम अध्यापिकाया: आसन्द: उन्नत:अस्ति = My Madam’s (lady teacher) chair is high
नद्या: जलं
मधुरम् अस्ति = River’s water is sweet
क्रीडाया: स्थलं
विशालम् अस्ति (The play ground is spacious)
षष्ठी विभक्ति: ( नपुंसक) నపు౦సకలి౦గ
శబ్దములు
पुस्तकम्---पुस्तकस्य ( పుస్తకము యొక్క)
फलम् /
फलस्य --- मित्रम् /मित्रस्य --- धनम्/धनस्य ---
गृहम् /
गृहस्य - जलम् /जलस्य--- कार्यम्/ कार्यस्य--- नेत्रम् /नेत्रस्य ---
पुस्तकस्य नाम
रामायणम् (The name of the book is The Ramayana)
तस्य फलस्य नाम
आम्रफलम् (The
name of that fruit is mango)
मम मित्रस्य गृहं
सुन्दरम् अस्ति (The house of my friend is beautiful)
धनस्य पेटिका
रमणीया अस्ति ( the box of money is beautiful)
तस्य गृहस्य द्वारं
सुन्दरम् अस्ति ( the door of that house is pretty)
जलस्य रुचि:
मधुरा अस्ति (The taste of water is sweet)
कार्यस्य समय:
स्वल्प: अस्ति ( the time of work is very little)
नेत्रस्य शोभा
रमणीया अस्ति (the glow of the eye is very beautiful)
Lesson-3
Unit-3
क्रियापदानि
(वर्तमानकाल:)
Complete chart of the Present Tense
पठति(పఠతి) पठत:( పఠత:) पठन्ति (పఠ౦తి)
पठसि (పఠసి) पठथ:( పఠథ:
) पठथ ( పఠథ)
पठामि (పఠామి)पठाव: (పఠావ:)
पठाम:( పఠామ:)
(स: / सा) पठति (तौ) पठत: (ते) पठन्ति
(त्वं) पठसि --- (युवां) पठथ: (यूयं
) पठथ
(अहं) पठामि --- (आवां) पठाव: (वयं) पठाम:
(स: / सा) पठति (అతడు
చదువుచున్నాడు/ఆమె చదువు చున్నది (he/she is reading)
(तौ) पठत: ( వారిద్దరూ
చదువుచున్నారు) they two are reading)
(ते) पठन्ति (వారందరూ
చదువు చున్నారు ) they all are reading)
(त्वं) पठसि (
నీవు చదువుచున్నావు )you are reading)
(युवां) पठथ: (
మీరిద్దరూ చదువుచున్నారు) you two are
reading
(यूयं ) पठथ మీరందరు చదువుచున్నారు (you all are reading)
(अहं) पठामि నేను చదువు చున్నాను (I am reading)
(आवां) पठाव: మే మిద్దరం చదువుతున్నాము (we two are reading)
(वयं) पठाम: మేమందరం
చదువుతున్నాము (we all are reading
SOME IMPORTANT
VERBS
1. पठति (pathati)
చదువుచున్నాడు /చున్నది reading
बालक: पठति = A boy is reading.
2. लिखति (likhati)
వ్రాయు చున్నాడు/ చున్నది writing
बालिका लिखति = A girl is writing
3.क्रीडति (kreeDati) ఆడుచున్నాడు /చున్నది playing
क्रीडाकार: क्रीडति = A sportsman is playing
4. गच्छति (gacchati) వెళ్లుచున్నాడు /చున్నది going
पुरुष: गच्छति = A man is going
5. आगच्छति (aagacchati) వచ్చు చున్నాడు /చున్నది coming
महिला आगच्छति = A woman is coming
6.
खादति (khaadati) తినుచున్నాడు/చున్నది eating
स: खादति = He is eating
7. पिबति (pibati) త్రాగు చున్నాడు /చున్నది drinking
सा पिबति = She is drinking
8. आह्वयति
( aahvayati)పిలుచు
చున్నాడు /చున్నది calling or inviting
पिता आह्वयति = Father is inviting
9. प्रेषयति (preshayati ) పంపు చున్నాడు / చున్నది sending
माता प्रेषयति = Mother is sending
10. पृच्छति (pRicchati) అడుగు చున్నాడు / చున్నది asking
उपाध्याय: पृच्छति = Teacher is asking
11. नयति
(nayati) తీసుకొనివెళ్ళుచున్నాడు
/చున్నది taking
बालक: नयति = Boy is taking
12. आनयति
( aanayati) తీసుకొని వచ్చు చున్నాడు /చున్నది bringing
सा आनयति = She is bringing
13. क्रीणाति (kreeNaati) కొనుచున్నాడు /చున్నది buying
स: क्रीणाति= He is buying
14. विक्रीणाति (vikreeNaati)
అమ్ము చున్నాడు /చున్నది selling
सा विक्रीणाति = She is selling
15. पत्रं
पतति( patati)
పాడుచున్నాడు /చున్నది = leaf is falling
बालक: हसति ( hasati)
నవ్వుచున్నాడు /చున్నది Boy is smiling
16. ददाति
(dadaati)
ఇచ్చు చున్నాడు /చున్నది giving
वृक्ष: ददाति (dadaati) Tree is giving
17. गृह्णाति
(grihNaati) అందుకొను /పట్టుకొను receiving / holding
माता गृह्णाति (grihNaati) Mother is receiving/holding
18. श्रुणोति
( shruNoti)
విను చున్నాడు /చున్నది listening (to)
छात्र: श्रुणोति ( shruNoti) Student is listening (to)
19. मुञ्चति (munchati) lవిడుచుచున్నాడు /చున్నది Leaving /giving up
मेघ: मुञ्चति (munchati) cloud is leaving /giving up
20. प्रक्षालयति
( prakShaalayati)
కడుగుట/శుభ్రము చేయుట cleaning
माता प्रक्षालयति Mother is cleaning
21. मापयति
(maapayati)
కొలుచుట measuring
अध्यापक: मापयति = Teacher is
measuring
22. उत्तिष्ठति (uttiShThati) నిలబడుట
tanding
बालक: उत्तिष्ठति (uttiShThati) Boy is standing
23. उपविशति (upavishati) కుర్చుండుట sitting
बालिका उपविशति = Girl is sitting
24. चालयति (chaalayati) నడపుట
driving
चालक: चालयति = Driver is
driving.
25. करोति
( karoti) చేయుట doing
सा करोति = She is doing
26. आस्वादयति
( aasvaadayati) ఆస్వాదించుట tasting
बालक: आस्वादयति = Child is tasting
27. पालयति
(paalayati) పోషించుట /పరిపాలి౦చుట ruling
राजा पालयति = King is ruling
28.चुम्बति
( chumbati) ముద్దు పెట్టుకొనుట - kissing
माता
चुम्बति = mother is kissing
29 रोदिति (roditi ) ఏడ్చుట weeping
शिशु: रोदिति = child is weeping.
30. पश्यति(pashyati)
చూచుట seeing/Looking
बालक: पश्यति =
Boy is looking
సంస్కృత౦లో
సుమారు 2000 క్రియా పదాలున్నాయి (ధాతువులు). బహుశ ఇన్ని క్రియాపదాలు ఏ భాషలోను
ఉండవని నొక్కి చెప్పవచ్చు . అవన్నీ మనం నేర్చుకో నవసరం లేదు. కొన్ని నేర్చుకుందాం.
మిగిలినవి మనం ‘కరోతి’ అనే
క్రియను జోడించి వాక్యరచన చెయ్యవచ్చు .
ఉదాహరణకు:--
స్నానం చేస్తున్నాడు అనడానికి మనకు
క్రియాపదం గుర్తుకు రాలేదను కోండి.1. స్నానం కరోతి అనవచ్చు; నిద్ర పోతున్నాడు
అనడానికి – 2.శయనం కరోతి –నిద్రాం కరోతి అనొచ్చు; చదువుతున్నది అనడానికి verb గుర్తును
రాకపోతే – 3.పఠనం
కరోతి అనవచ్చు . అలాగే
పోషించుచున్నాడు అనడానికి
క్రియాపదం స్ఫురి౦చక పోతే 4 పోషణం కరోతి
అనవచ్చు .
ఇప్పుడు మీ ఇంటిలో ఎవరెవరు ఏఏ పనులు చేస్తారో/చేస్తున్నారో వవరిస్తూ వీలైనన్ని వాక్యాలు తయారు చేసుకుని మాట్లాడండి.
మాతా పాకం కరోతి –
పితా ఉద్యోగం కరోతి మొ||
సంస్కృత శ్లోక౦ --3
हस्तस्य
भूषणं दानं सत्यं
कण्ठस्य भूषणम्
श्रोत्रस्य
भूषणं शास्त्रं भूषणै:
किं प्रयोजनम् ?
హస్తమునకు దానమే అలంకారము . కంఠానికి
సత్యభాషణమే అలంకారము. చెవికి శాస్త్రములను
వినుటయే అలంకారము . ఆభరణములవలన ప్రయోజనమేమి? బంగారు ఆభరణములను ధరించుట వలన వాటికి సౌందర్యము చేకూరదు అని సారాంశము .
*****
No comments:
Post a Comment