రామ నామ మహిమ

రామ నామ మహిమ

Dr. DurgaPrasada Rao  Chilakamarti

ఒకనాడు రావణుడు సభలో ఉండగా  సేవకుడొకడు లోపలికి  ప్రవేశించి మహారాజా ! ఎవరో రాముడట వానరులతో మన లంకానగరంలో ప్రవేశించాడు . ఆయన మిమ్మల్ని యుద్ధానికి ఆహ్వానిస్తూ వర్తమానం పంపించాడు . అది మీకు విన్నవించడానికే వచ్చాను మహారాజా! అన్నాడు . రావణుడికి చాల ఆశ్చర్యం కలిగింది . వాళ్ళంతా సముద్రాన్ని దాటి ఎలా రాగలిగారు ? అని ప్రశ్నించాడు . నాకు తెలీదు మహారాజా! కాని అక్కడ వాళ్ళ మాటలుబట్టి నాకు అర్థమయిందేంటంటే ఆ వానరులందరు రామ రామ అంటు శిలలు సముద్రంలో పడవేయగానే అవి నీటిపై తేలేయట . వాళ్ళు వారధి నిర్మించుకుని వచ్చినట్లుగా నాకర్థమై౦ది స్వామీ ! అని చెప్పి వెళ్లి పోయాడు.

అదివిన్న రావణుని సభలో ఉన్నవారికి రాముని గొప్పదనం అర్థమై౦ది.  అటువంటి గొప్పవ్యక్తిని మనం ఎదిరించి గెలువగలమా! అది అసాధ్యం అనుకున్నారు . వాళ్ళల్లో క్రమక్రమంగా నిరుత్సాహ౦ పెల్లుబికింది . అది గమనిస్తున్నాడు రావణుడు. వాళ్ళల్లో ఉత్సాహాన్ని రేకెత్తించాలి. లేకపోతే నిర్వీర్యులై పోతారు అనుకున్నాడు . కాని ఎలా ?   ఆలోచించాడు . వాళ్ళతో  ఓ సభాసదులారా! రాయిని నీళ్ళపై తేల్చడ౦ పెద్ద పనే౦ కాదు . ఎవరైనా చేయ గలరు . అన్నాడు . వెంటనే సైనికులలో ఒకరు రాజా ! ఆపని  మీరు చేయగలరా ? అన్నాడు . ఎందుకు చెయ్యలేను అన్నాడు ధీమాగా . ఐతే చేసి చూపించండి అన్నాడు ఆవ్యక్తి . వెంటనే నీరు రాయి తెప్పించారు . రావణుడు ఎదోమంత్రం చదివి నీళ్ళల్లో రాయి విసిరాడు . ఆశ్చర్యం అది తేలింది . రావణుని పక్షంలో ధైర్యోత్సాహాలు వెల్లి  విరిశాయి.  అందరు రావణునకు నమస్కరించి వెళ్ళిపోయారు . ప్రధానమంత్రి యైన ప్రహస్తుడొక్కడే  ఉన్నాడు . ఆయనింకా ఆశ్చర్యం లోంచి  తేరుకోలేదు . కొంతసేపటికి రావణుని చేరి మహారాజా!  నేనింకా ఆశ్చర్యం నుంచి  తేరుకోలేదు .మహారాజా! మీరు ఏం చేశారో దయజేసి  నాకు చెప్పండి అని అడుగాడు .దానికి సమాధానంగా రావణుడు ఓ మహామంత్రి ! ఇది చాల రహస్యం ఎవరికీ చెప్పకు . నేను మాత్రం ఏ౦ చేస్తాను . ఆ రామమంత్రాన్నే నేనూ జపించాను అని చల్లగా చెప్పాడు . రామమంత్రం అంత గొప్పది . 

మరో ఉదాహరణ

वने चराम: वसु चाहराम:

नदीस्तराम: न भयं स्मराम:

इतीरयन्तोsपि वने किराता:

मुक्तिं गता: रामपदानुषङ्गात्

  Some tribal robbers in a jungle, boast of their adventures in the following manner.   “We roam in forests. We rob the wealth of others. We cross the rivers. We don’t have fear of any body”. Despite the impolite talk and unlawful behavior, they attained salvation as they repeatedly uttered the holy name, ‘Rama’ unknowingly.   

 వనే చరామ: వాసు చాహరామ:

నదీ స్తరామ:  న భయం స్మరామ:

ఇతీరయంతోSపి వనే కిరాతా:

ముక్తిం గతా: రామపదానుషంగాత్

అడవిలో కిరాతకులైన  కొంతమంది బందిపోటు దొంగలు ఇలా అనుకుంటున్నారు. “మేము అడవిలో స్వేచ్ఛగా సంచరిస్తాం. ధనం, సంపదలు కొల్లగొడతాం. నదులన్నీ ఈదుకుoటూ దాటేస్తాం. మేమెవరినీ లెక్కచెయ్యం, ఎవరికీ భయపడం” ఈ విధంగా వారు చెడ్డబుద్ధితో అసభ్యంగా మాట్లాడినప్పటికి తెలిసో తెలీకో ‘రామ’’రామ’అoటూ  ఆ పరమపవిత్రమైన నామాన్ని ఉచ్చరించడం వలన వారికి ముక్తి లభిoచిందట.     

The real secret of success

The real secret of success

Dr. DurgarasadaRao Chilakamarthi

The success of the people of great profile lies in their own strength, effort and will power but not in the weapons they possess and tools they make use of. Even though they seek the help of others, it is of less significance. Let us observe some personalities of our great epics and mythologies by whom great things are achieved with their strength, effort, and will power without depending much upon others. At the very out set, let us observe the greatness of Lord Rama as first example.

The great Lanka is to be conquered. To reach there an ocean has to be crossed only on foot. The enemy who is to be defeated is Ravana, a great demon (Rakshasa) who himself   defeated the three worlds and kept them under control. The army personals are only monkeys who are not enough skilled. But, Rama with his poor equipment could defeat the whole kingdom of Ravana. Surely, success of great people lies in their strength but not in the tools they make use of.

विजेतव्या लङ्का चरणतरणीयो जलनिधि:

                   विपक्ष: पौलस्त्य: रणभुवि सहायाश्च कपय:

                                तथाप्येको राम: सकलमवधीद्रावणकुलम्

                                          क्रियासिद्धि : सत्त्वे वसति महतां नोपकरणे |

   Let us take one more example. Here the Sun God stands as second example. The chariot of the Sun has only one wheel. The horses are seven and they are tied up by serpents. (Here the seven colors are allegorically depicted as seven horses. (The colors are Violet, Indigo, Brown, Green, Yellow, Orange and Red (VIBGYOR). The road is base less. Anura , the charioteer is a lame (thigh less) man. Even with this poor paraphernalia, the Sun covers the whole sky from east to west by travelling from dawn to dusk.  Surely success of great people lies in their own strength but not in the tools they make use of.

रथस्यैकं चक्रं भुजगयमिता: सप्ततुरगा:

             निरालम्बो मार्ग:  चरणरहित: सारथिरपि

                      रविर्गच्छत्यन्तं   प्रतिदिनमपारस्य नभस:

                                 क्रियासिद्धि : सत्त्वे भवति महतां नोपकरणे |

Let us take one more example. Here Cupid, (Manmatha),  the God of Love stands as third example. The bow of Manmatha , Cupid , the God of love is made of flowers. Swarm is the string of the bow. The fickle looks of ladies are the arrows. Moon, who is an insentient being, is his companion. With this poor paraphernalia,  Manmatha confuses  the three worlds and keeps  them under his control . There fore, it is certain that the success of great people lies only in their strength but not in the tools they possess or make use of.

धनु: पौष्पं  मौर्वी मधुकर मयी चञ्चलदृशां

                दृशां कोणो बाण: सुहृदपि जडात्मा हिमकर:

                              तथाप्येकोsनङ्ग: त्रिभुवमपि व्याकुलयति

                                             क्रियासिद्धि : सत्त्वे वसति महतां नोपकरणे |

Let us take one more example. Here the same Manmatha is taken as the fourth example. The opponent of Manmatha is Lord Siva. His minister the moon is an insentient being. Vasanta , the spring season is his companion . His arrows are tender flowers that to they are five in number. Aravinda, Ashoka, Chuta, Navamallika and Nilotpala are his arrows. His soldiers are women. Even with this poor tools and insignificant paraphernalia, Manmatha is conquering the three worlds. There fore it is said that the success for great people lies only in their strength, effort and will power, but not in the tools they make use of.  

विपक्ष: श्रीकण्ठ: जडतनुरमात्य: शशिधर:

                    वसन्तो सामन्त: कुसुममिषव: सैन्यमबला:

                                   तथापि त्रैलोक्यं जयति मदनो देह रहित: 

                                              क्रियासिद्धि : सत्त्वे वसति महतां नोपकरणे | 

Now let us observe one more example. The sage Agastya stands as the fifth example. Agastya was a great saint. He was born out of a pot. (He deserves to be declared as the first test tube baby of the world). His associates were only animals. He used to put on barks as cloths and lived upon fruits and roots. He was physically very weak. But despite all his insignificant possessions, he protected the whole community of saints by drinking the entire ocean the act of which contributed for the killing of Kaalakeyas ,the  demons who entered in to the ocean after creating a heavy damage to hermits. So, the success of great people lies in their own strength, effort and will power but not in the weapons they possess and tools they make use of.

घटो जन्मस्थानं मृगपरिजन: भूर्जवसन:

             वने वास: कन्दाशनमपि च दु:स्थं वपुरिदं

                       तथाप्येकोsगस्त्य: सकलमपिबद्वारिधिजलम्

                                   क्रियासिद्धि : सत्त्वे वसति महतां नोपकरणे |

So, man instead of wasting time in seeking help from others it is better to put all his efforts to achieve the desired ends. Self help is the best help.

సంభాషణ సంస్కృతం –22

సంభాషణ సంస్కృతం –22

(Spoken Sanskrit)

Lesson-22

Dr.  Ch.  Durgaprasada Rao,

Reader in Sanskrit (Retd),

3/106, Premnagar, Dayalbagh, AGRA.

Unit -!  प्रथमाविभक्ति: (Prathamaa vibhakti)

     సాధారణంగా ప్రతి వాక్యంలోనూ కర్త , కర్మ  ,క్రియ  అనే మూడు అంశాలుంటాయి . మిగిలినపదాలన్ని కర్తకు గాని , కర్మకు గాని , క్రియకు గాని విశేషణాలుగా  అన్వయిస్తూ ఉంటాయి .  ఇక  క్రియా పదంతో అన్వయాన్ని పొందే వాటిని కారకములు అంటారు . ప్రథమా   , ద్వితీయా  , తృతీయా ,  చతుర్థీ , పంచమీ  సప్తమీవిభక్తులు క్రియతో అనేక రకాలుగా అన్వయిస్తాయి .  క్రియాన్వయత్వం  కారకత్వం అనే నియమం ప్రకారం  క్రియా పదంతో అన్వయిస్తేనే అది కారకం అవుతుంది.  షష్ఠీవిభక్తి సంబంధాన్ని మాత్రమె సూచిస్తుంది . దానికి కారకత్వం లేదు   కర్తృకారకంలో ప్రథమా, కర్మకారకంలో  ద్వితీయా ,  కరణ కారకంలో తృతీయ , సంప్రదాన కారకంలో చతుర్థీ , అపాదాన కారకంలో పంచమీ , అధికరణకారకంలో సప్తమీ విభక్తులు వస్తాయి . ఏడూ విభక్తులు ఏడూ విధాలైన సంబంధాల్ని వ్యక్తం చేస్తాయి . అవన్నీ క్రమంగా తెలుసుకుందాం .

ముందుగా ప్రథమా విభక్తి గురించి తెలుసుకుందాం .

     Normally every sentence has three main components Subject, Object and Verb. All the words get connected with the verb in different ways.  The relation of them with the verb can be classified as kartru karaka , karma karaka karaNa karaka , sampradaana karaka , apaadaana karaka and adhikarana karaka .

Seven cases: and their corresponding karakas :

1. प्रथमा विभक्ति:  --Nominative case is used in   kartru karaka

2. द्वितीया विभक्ति: Accusatives case is used  in karma karaka

3 तुतीया विभक्ति: Instrumental case is used in  Karanakaraka

4. चतुर्थीं विभक्ति: Dative case is used in sampradaana karaka

5. पञ्चमी विभक्ति: Ablative case is used in  Apaadaana karaka

6. षष्ठी विभक्ति: Genitive case  is used to express any kind of Sambandha

     7 सप्तमी विभक्ति: Locative case is used in  Adhikaranakaraka.

There are seven cases and they are used to express different relations with the verb.

प्रथमाविभक्ति:

1.The subject (karta) is indicated  by प्रथमा (Nominative case)

 प्रातिपदिकार्थ- लिङ्ग- परिमाण -वचनमात्रे प्रथमा  

కేవలం ప్రతిపదికార్థము నందు , లింగ మాత్రమునందు , పరిమాణ మాత్రమునందు , వచన మాత్రమునందు ప్రథమా విభక్తి వచ్చును .

Prathanma Vibhakti should be employed only in the sense of the base word, or when only gender, or measure or number is to be conveyed in addition to pratipadika.

1. प्रातिपदिकार्थ –नियतोपस्थितिक: प्रातिपदिकार्थ:

ఒక పదం ఉచ్చరి౦చిన వెంటనే ఏ అర్థము స్ఫురణకు వచ్చునో అది ప్రాతిపదికార్థము .

2. लिङ्ग---उच्चै:-निचै:-कृष्ण: -श्री: --ज्ञानम्

3. परिमाणमात्रेप्रथमा –द्रोणो व्रीहि: (కుంచెడు ధాన్యం )

4. वचन—मात्रे प्रथमा – वचनं  संख्या –एक:-द्वौ-बहव:

II. संबोधने च-हे राम!

Prathama should be employed when one is addressed or called.

II. द्वितीया विभक्ति:  

2 The object (karma ) is expressed by  द्वितीया Accusative case etc

कर्मणि द्वितीया

ద్వితీయా విభక్తి కర్మను సూచించును . ధాత్వర్థ ఫలాశ్రయము కర్మ . కర్త ఒక పని ద్వారా దేన్ని పొందదలచుకున్నాడో అది కర్మ అనబడుతుంది . కర్త ఒక పనిచేస్తాడు. ఆపని ద్వారా ఎదో ఒక ఫలాన్ని పొందాలనుకు౦టాడు. ఆ ఫలం దేన్ని ఆశ్రయించుకుని ఉంటుందో అది కర్మ అవుతుంది.

వంటవాడు అన్నం వండుచున్నాడు .

 ఇక్కడ వండుట అనే పని జరిగింది . ఆ పని వంటవాణ్ణి ఆశ్రయి౦చుకుని ఉంది. కాబట్టి ఆతను కర్త అవుతాడు. ఇక   ఉడుకుట అనే పని జరిగింది దానికి ఆశ్రయం బియ్యం  . అది కర్మ . ధాతువు యొక్క అర్థం , దానికి సంబంధించిన వ్యాపారం (కార్యకలాపం ) ఎవర్ని ఆధారం చేసుకుని ఉంటుందో అతడు కర్త . ధాత్వర్థఫలాశ్రయం కర్మ . అన్నం ఉడకడం అనే పని జరిగింది అది అన్నాన్ని ఆశ్రయించుకుని ఉంది కాబట్టి అది కర్మ .

1. कर्तुरीप्सिततमं कर्म

కర్తకు ఏది చాల ఇష్టమైనదో అది కర్మ .

ఉదాహరణకు ‘పాచకుడు అన్నం వండు చున్నాడు’  అన్నప్పుడు అన్నంతో పాటు అందులో ఉండే ధాన్యం గింజలు , వేరే గింజలు అవన్నీ కూడా ఉడుకుతాయి . కాని పాచకునకు కావలసింది , వండాలనుకున్నది అన్నమేకాబట్టి అది ద్వితీయా విభక్తిని పొందుతుంది .   

అలాగే రైతు గడ్డి కోస్తున్నాడు అనే వాక్యంలో గడ్డితోపాటు ఎన్నో మనకవసరం లేని మొక్కలు కుడా తెగిపోతూ ఉంటాయి . కాని రైతు కు కావలసింది గడ్డి కాబట్టి అది కర్మ ఔతుంది ,దానికే ద్వితీయా విభక్తి వస్తుంది 

కృషీవల:  సస్యం ఛినత్తి 

II. परित: योगे II. పరిత: అంటే అంతట అనిగాని చుట్టూ అని గాని అర్థం .

 పరిత: యోగే ద్వితీయా

పరిత: అనే పదం ఉన్నప్పుడు కూడద్వితీయా విభక్తి వచ్చును

विद्यालयं परित: छात्रा: क्रीडन्ति

గుడం పరిత: పిపీలికా: సంతి .

గ్రామం పరిత: వృక్షా: సంతి.

सर्वनाम शब्दानां द्वितीयाविभक्ति:

प्रथमा          ---                              द्वितीया  

प्रथमा          ---                             

स:(he)- అతడు तौ(they) వారిద్దరు – ते (they) ---  వారందరు         ---                              

द्वितीया  

तम्(him)-  అతనిని तौ(them)-వారిద్దరిని   तान् (them)

వారందరిని

प्रथमा   

एष:- ఇతడు  एतौ— వీరిద్దరు एते --- వీరందరు                ---                             

द्वितीया  

 एतं  ఇతనిని एतौ— వీరిద్దరిని  एतान् వీరందరిని

प्रथमा          ---                           

सा (she) ఆమె  –ते (they two)- వారిద్దరు ता:(they all) ---వారందరు        

                                         द्वितीया  

ताम् (her) – ఆమెను  ते(them)—వారిద్దరిని ता(them)

వారందరిని

 प्रथमा      

एषा – ఈమె  एते – వీరిద్దరు एता:  వీరందరు -                                  

 द्वितीया  

 एतां ఈమెను –एते వీరిద్దరిని  –एता:  వీరందరిని

प्रथमा          ---                             

तत् (that)-అది ते (those two)ఆ రెండు - तानि (all those)    --అవి అన్ని                  

द्वितीया  

   तत्---- దానిని ते  ఆరెంటిని -----तानि ఆ అన్నిటిని    

प्रथमा         

एतत् (this) –एते (these two) एतानि (all those)            

 द्वितीया  

एतत्-దీనిని एते ఈ రె౦టినీ  – एतानि ఈ అన్నిటిని  

A sloka for recitation:

1. అంగం గలితం పలితం ముండం

దశన విహీనం జాతం తుండం

వృద్దో యాతి గృహీత్వా దండం

తదపి న  ముంచత్యాశాపి౦డం

(శ్రీ శంకరాచార్యుల భజగోవింద స్తోత్రం )

అతడు ఒక ముసలివాడు శరీరం ముడతలు పడింది , తల నెరిసి పోయింది , దంతాలు ఊడిపోయాయి , కర్ర చేత్తో పుచ్చుకుని నడుస్తున్నాడు. ఐనప్పటికీ అతనిలో ఆశ మాత్రం చావలేదు .

2. आदाय मांसमखिलं स्तनवर्जमङ्गान्

मां मुञ्च वागुरिक! यामि कुरु प्रसादम्

सीदन्ति शष्पकबलग्रहणानभिज्ञा :

मन्मार्गवीक्षणरता: शिशवो मदीया:

Once, a cruel hunter shot an arrow against a deer and the arrow struck in to the throat of the deer. The hunter was approaching the deer to take away home. Mean while the deer recollected the condition of its poor kids. Here, please find the mental agony of the poor animal which made a pitiable request to the hunter to spare him.

            Oh! My dear hunter! You cut and take away every part of my body. But spare my udder, because my newly born babies being unable to eat even tender grass must be waiting anxiously for me staring at the direction of which I have come. If I don’t feed them they will die. Please be kind enough to leave me or at least to spare my udder.

                  Be kind towards all living beings.  Let not all animals be killed

ఎచటి నుండి వీచెనో...

ఎచటి నుండి వీచెనో...

సాధారణంగా మనకు ఆహ్లాదం కలిగించే  గాలికి  మూడు లక్షణాలు  ఉండాలి . ఒకటి చల్లదనం , రెండు మెల్లగా వీచడం , మూడు సువాసన.

గాలే కదా అని మనం తుఫాను  గాలిని, సుడిగాలిని తట్టుకోలే౦.  అందువల్ల గాలి వేగంగా కాకుండ  మెల్లగా వీచాలి  .  అలాగే వేసవికాలం రోహిణికార్తెలో మట్టమధ్యాహ్నం వీచే గాలిని మనం భరించలేం . ఎందుకంటే అది మెల్లగా వీచినా   చల్లగా ఉండదు . అందుకని గాలి చల్లగా ఉండాలి.  కేవల౦  చల్లగా ఉండి,  మెల్లగా వేస్తేనే సరిపోదు . గాలికి సౌరభం కూడ కావాలి . ఎందుకంటే తడిసిన పెంటకుప్ప పైనుంచి వీచే గాలి ఎంతో  చల్లగా ఉండి మెల్లగా వీస్తున్నా  మనం మెచ్చుకోలే౦ . ఎందుకంటే  ఆ గాలి ఎంత సొంపుగా ఉన్నా ఆ కంపు  మనం సహించలేం . కాబట్టి  శీత , సౌరభ , మంద పవనాలే అందమైన  పవనాలు .  

ఒక కవి ఆ మూడు లక్షణాలుగల గాలిని అంటే మెల్లగా, చల్లగా, సౌరభంతో వీచే గాలిని ఎంత సహజంగా వర్ర్నిస్తున్నాడో చూడండి . ఆ గాలికి ఆ మూడు లక్షణాలు ఎలా కలిగాయో ఎంత చక్కగా వివరించాడో గమనిద్దాం .  

ముందుగా శ్లోకం చూద్దాం .

లతాం  పుష్పవతీం స్పృష్ట్వా

స్నాతో విమలవారిణా  

పునస్పర్శన  శంకేవ

మందం చలతి మారుత:

 అది ఒక పిల్ల వాయువు . అది పుష్పవతిని { లతను}  తాకిందట . పుష్పవతి అంటే బహిష్ఠు అయిన ( స్త్రీ )దానిని తాకడం వల్ల మైలపడిపోయి౦దట . అందుకని పరిశుభ్రమైన  నీళ్ళలో స్నానం చేసిందట . స్నానం చేసిన తరువాత మళ్ళీ తాకుతానేమో అనే భయంతో మెల్లగా వీస్తో౦దట. ఒక పుష్పవాటిక, ఆ సమీపంలోని కాసారముల మీదుగా మెల్లగా వీస్తున్న గాలిని కవి ఎంత సహజంగా చక్కగా వర్ణించాడో చూడండి . ఇది కవి ప్రతిభకు ఒక మంచి ఉదాహరణ .   

The three types of teachers

                                             

                The three types of teachers

                                                                      Dr. Ch. DurgaprasadaRao

If we analyze the entire teaching community we normally come across three types of teachers. Their nature and their characteristics are codified in a small poem and the poem runs like this.

बहवो गुरव: सन्ति शिष्यवित्तापहारका:

विरळा: गुरव: सन्ति शिष्यचित्तापहारका:

There are many teachers, who are sishya + vitta +apaharakas  (शिष्य+ वित्त + अपहारका:) , which means that those who steal away the wealth of their students.

But there are teachers who belong to another category and they are called (shishya+ chitta + apahaarakaas (शिष्य+चित्त+अपहारका:) who, steal or attract the hearts of their pupils. But their number is very less.

There are also some teachers who belong to still another category who are known as shishya + chit + taapa + haarakaas  (शिष्य + चित्+तापहारका: ) who remove the mental agony by dispelling the ajnana (nescience) hidden in the inner hearts of their disciples. But they are very small in number. Their number is almost negligible.

1. शिष्यवित्त + अपहारका: = Those, who steal the wealth of their pupils

2. (शिष्य+चित्त+अपहारका:) Those, who, steal or attract the hearts of their pupils

3. शिष्य + चित्+ताप +हारका: Those, who remove the mental agony by dispelling the ajnana  (ne science)  hidden in the inner hearts of their disciples.

                                                                      J J J