चकार कुक्षि: by Dr. DurgaprasadaRao Chilakamarthi

 

चकार कुक्षि:

Dr. DurgaprasadaRao Chilakamarthi

तु - हि - च - वै-  पादपूरणे इति नियम:

According to the rule, mentioned above, the words तु tu हि hi च cha वै vai in Sanskrit, are used to fill the gap in poetry, and they are not of much prominence, however some great poets who used them very significantly.

There is an interesting story regarding this. Once, the great poet Kalidasa visited Kasi. He bowed before the statue of Vyasa . He penetrated his finger in the navel of Vyasa and insulted by calling him as chakaara kukshi चकार कुक्षि: which means that his stomach is filled with the word cha as he used the same word for a number of times unnecessarily in the Mahabharata. Vyasa appeared before Kalidasa and challenged him to write a poem with out using the word cha explaining the relation between Draupadi and Pandavas. Kalidasa at once composed the following  verse .

द्रौपद्या: पाण्डुतनया: पतिदेवरभावुका:

न देवरो धर्मराज: सहदेवो न भावुक:

To Draupadi, Pandavas become husbands, younger brothers in- law as well as elder brothers -in- law. But Dharmaraja can never become younger brother in law and Sahadeva can not become elder brother in law is the meaning of the verse. Even though Draupadi married five of them at once she never stayed with all of them simultaneously. she used to stay only one of those five for one year. if she stays with Dharmaraja, all the others become her younger brothers -in law. If she stays with Sahadeva all the others become elder brothres -in - law. Similarly, If she is living with Arjuna , Dharmaraja and Bheema become elder brothers -in -law and Nakula and Sahadeva become younger brothers in law. But under no circumatances, Dharmaraja becomes younger brother -in -law and Sahadeva the elder. Kalidasa could compose and explain this without using the word cha. . Vyasa was very much pleased with him and blessed him.

 

ORAL TRADITION BY Dr. Yerneni VenkateswaraRao

                                                                 ORAL TRADITION 

                                                                                                     Dr. Yerneni VenkateswaraRao 

                                                                                                        Retd  Principal 

                                                                                                      Akkineni Nageswara Rao College , 

                                                                                                            GUDIVADA    

“The soul of a society resides in its oral tradition”, they say. Story-telling, with its natural ease and its capacity to convey several meanings simultaneously, forms the bedrock of such a tradition. Though with the march of time and movement of people stories undergo some inevitable changes, yet they manage to retain their vital spark and essential core intact. Of the different forms of verbal communication and oral arts, story- telling is the best in several respects. By telling/narrating stories, one can instantly connect and create a bond with his audience.

  No wonder story-telling has been a long established tradition with us in India; saints and sages routinely used it to instil ethical values, spiritual insights and universal verities along with worldly wisdom into eager minds, especially the young ones, and to effectively get across their timeless messages on righteousness and virtue and the right code of conduct.

  Great teachers like the Upanishadic seers, the Buddha, Jesus Christ  and Ramakrishna Paramahamsa took recourse to tales, anecdotes and parables because, for one thing , everyone loves to listen to a story and for another, tales straight forward as well as allegorical, tell and instruct through entertainment while parables and anecdotes, the former being easy on the ear and multidimensional in their penetration, and the latter being all too human in scope and captivating by nature, convey recondite scriptural tenets abstruse truths and profound verities in a delectable form and arresting fashion.

  “Stories provide others with the benefit of shared experiences an allow them to easily relate to fact, context and emotion and to bring their own interpretations to what they hear (or read). Meaning happens from interaction, not from blind passive reception”, as Michael Lussack and John Roose so rightly wrote.

  The language of Vedantic texts like the Bhagavad Gita and the Upanishads like that of literary classics, has such a density and depth as to require a person of spiritual maturity and intuitional insight to absorb their full meaning and purport. In fact, in such works, whose purpose is to instruct and elevate, the truth lies hidden well beyond the intellectual reach of the average mind and needs to be annotated. And therefore, to expound on them with a view to convey the messages and truths so gleaned to the average readers of these texts with their limited power of discrimination, teachers need newer and easier methods /modes to facilitate explanation and comprehension, and what fits the bill better than story-telling, for stories, tales and parables, although unreal are readily understood by all owing to their easy ‘relatability’ to the listener’s own life and experience. Like a picture, they make immediate sense to a layman as well as an intellectual. They ignite the thought, rouse the feelings, awaken the sensibilities, help one to delve into the content, relate to context, grasp the lesson/message and perhaps take a stand too. Equally valuable and effective, if not more, are anecdotes in inspiring the listeners by infusing confidence in them that they too could own  and live some of the values and principles highlighted by them, they being the accounts of real life incidents and events .

  The humour-laced tales and parables told by Ramakrishna, the story teller par excellence and his homely illustrations are elucidations of the eternal truths of the Upanishads of a highly esoteric nature which do not make for easy interpretation, and his won spiritual experiences and insights of an equally esoteric and profound nature, too deep for ready comprehension by the ordinary devotees, the theme being always the same—how to attain God—how “to strive ,to seek, to find and not to yield”.

  Story-telling electrifies the atmosphere , enlivens the audience instantly and rivets their attention as if by magic. That is why all experienced and enlightened teachers fall back on this time-honoured and hoary practice every so often. Even today for enlivening their classrooms and instructing their students on matters of sublime nature involving logical subtleties and semantic nuances with implied significance and import, too fine to comprehend ordinarily, and too complex to be unravelled by the average student.

  A good story , a parable, is a combination of education and entertainment—edutainment in the newest jargon. If it is also humorous, it eases tension and promotes a feeling of relaxation all around. Being a communal mood-provoker, it enhances compatibility by improving interpersonal relationships and promotes collective experience, for story-telling, like music and dance , is a pan human cultural phenomenon expressing effectively and appealing strongly to universally shared emotions. 

నా లండన్ పర్యటన-1 (My trip to London)

 

నా లండన్ పర్యటన-1

(My trip to London)

                                                             Dr. Ch. DurgaprasadaRao 

మా అబ్బాయి చి|| రత్నప్రభాకర్ ఉద్యోగ నిమిత్తం లండన్ చేరిన నాటి నుంచి మా ఇద్దర్ని రమ్మని ఎన్నో సార్లు అడిగాడు . నాకెందుకో వెళ్లాలని పి౦చలేదు. కొన్ని చరిత్ర పుటలు చదివిన నాకు ఆ౦గ్లేయులవల్ల మనం పడ్డ కష్టాలు  నా మనస్సులో ఎంతో బాధను రేకెత్తి౦చేవి. వాళ్ళ దేశం చూసేదేంటి అనే భావన మనస్సులో బాగా చోటు చేసుకుంది . అప్పటికే అమెరికా , దుబాయ్ లాంటి దేశాలు నేను పర్యటించడం వల్ల ప్రత్యేకంగా లండన్ చూడాలనే కోరిక లేదు . మృదువుగా నిరాకరిస్తూ వాయిదా వేస్తూ వచ్చాను . సంవత్సరాలు గడిచాయి.  అబ్బాయికి లండన్ నుంచి దుబాయ్ కి బదిలీ అయ్యింది . మళ్ళీ రెండో సారి లండన్ లో పని చేయవలసి వచ్చింది . ఇక మా వాడు పట్టు వదలని విక్రమార్కుడిలా పదే పదే రమ్మని  అడగడం జరిగింది. నేను కూడ మనసు మార్చుకున్నాను . ఒక సారి  వెళ్లి చూసొద్దాం అనిపించి సరే నీ ఇష్టం అన్నాను. అంతే అతి తక్కువ కాలంలోనే పాస్ పోర్టు , వీసాలు నాకు , మా ఆవిడకు సిద్ధం ఐపోయాయి. ఇక ప్రయాణం ఒక్కటే తరువాయి. క్రమంగా ప్రయాణపు రోజు రానే వచ్చింది .

 23-10-1919 నాడు Delhi నుండి London కి Air India non - stop flight లో బయలుదేరాం. అది భారత కాలమానం ప్రకారం మధ్యాహ్నం  2.౦౦ గం || లకు బయలు దేరింది . అదే రోజు రాత్రి  లండన్ కాలమానం ప్రకారం 7.30  Heathrow   airport లో దిగాం . బయట పడేటప్పటికి సుమారు రాత్రి 9. 45 అయ్యింది . ఇంటికి చేరే టప్పటికి సుమారు రాత్రి 10.45 అయ్యింది . కోడలు వండిన విందు భోజనం తిని వెంటనే నిద్రలోకి జారుకున్నాం .  Jet log కారణంగా ఒక రోజు ఎక్కడికీ కదల్లేదు.

Nippier garden

 25-10-2019న మేం ఉండే ప్రాంతానికి సమీపంలో ఉన్న Nippier garden కి వెళ్లాం . అది సెలయేర్లతోనూ జలపక్షులతోను చాల అందంగా ఉంది. ముఖ్యంగా కను విందు కలిగించే అనేక రంగుల బాతులు అక్కడున్నాయి. అడుగున భూమి కనిపి౦చేటంత స్వచ్ఛమైన నీరు చూడ ముచ్చటగా ఉంది.

Kimberley  

 మరునాడు 26-10-2019 నాడు ఆ సమీపంలో ఉన్న Kimberley వెళ్లాం . ఆ ప్రాంతం జనప్రవాహంతో చాల చూడ ముచ్చటగా ఉంది. ఎక్కడ చూసినా అందమైన కట్టడాలే . అక్కడున్న ఒక  restaurant లో  నా పుట్టిన రోజు  జరుపుకున్నాం .

Stratford -Upon-Avon

 నేను ముందుగా  William Shakespeare మహాకవి ఇల్లు చూస్తే గాని మరే ప్రదేశం చూడనని నిశ్చయించుకున్నాను , అదే విషయం స్పష్టంగా చెప్పేశాను . మావాళ్ళు కూడ అందుకు సరే ఆన్నారు . ఇక రెండు రోజుల తరువాత   29-10-2019 న అక్కడకు బయలుదేరాం . అది మేం ఉండే ప్రదేశానికి సుమారు వంద మైళ్ళ దూరంలో ఉంది . అందుకే ఉదయమే  కారులో బయలుదేరాం . కారులో ప్రయాణం చేస్తున్నంత సేపు నేను చిన్నప్పుడు చదువుకున్న పాఠ్యా౦శాల్లోని William Shakespeare రచనలు మనస్సులో కదలాడాయి . ఆ మహాకవి (1564)నివసించిన ప్రదేశం  ఇంగ్లండుకు నడిబోడ్డైన Avon నది ఒడ్డున గల Stratford  అనే ప్రాంతంలో ఉంది . దీన్నే  Stratford -Upon-Avon అంటారు.  ప్రతిరోజూ కొన్ని వం దలమంది ఆ ప్రదేశాన్ని సందర్శిస్తారు . అక్క్కడకు చేరగానే ముందుగా అందమైన హంసలు యాత్రికులకు స్వాగతం పలుకుతూ కను విందు చేస్తాయి . గొప్ప ఆశ్చర్య కరమైన విషయం ఏమిటంటే Shakespeare మహాకవి  ఇంటిని , ఆయన ఉపయోగించిన అన్ని వస్తువులను పదిలంగా భద్రపరిచారు. ఆయన చిన్ననాడు ఏ స్కూల్లో చదివారో అట్టెండెన్సు రిజిస్టర్తో సహా భద్రపరిచారు . ఒక జాతి తమ కవులపట్ల , వారు సృష్టి౦చిన సాహిత్యం పట్ల ఎటువంటి శ్రద్ధ కనపరచాలో వారిని చూసి అందరు నేర్చుకోవాలని నాకనిపి౦చింది . ఆయన ఇల్లు, దానికి చేరువలోనే ఉన్న వారి కుమార్తె ఇల్లు కూడ చూశా౦.  ఆయన తన చిన్న నాడు చదువుకున్న King Edward Grammar School  కూడ చూశా౦ .   సాధారణంగా అన్ని విశేషాలు చూడడానికి ఒక రోజుచాలడు . కాని చుసిన వాటితో సంతృప్తి పడి జ్ఞాపకాలు నెమరు వేసుకు౦టూ ఇంటికి బయలు దేరాం . కార్లో వస్తున్నంతసేపు  ‘As you like it’ నాటకంలోని  

“Which like the toad, ugly and venomous,

Wears yet a precious jewel in his head.

And this our life exempt from public haunt,

Finds tongues in trees, books in the running brooks,

Sermons in stones and good in everything.

I would not change it వంటి మాటలు, OTHELLO నాటకం లోని  Desdemona మరియు OTHELLO ల  హృదయ విదారకమైన సంభాషణలు గుర్తు తెచ్చు కుంటు ఇంటికి చేరాము.

                                                ----    

बालस्तात्क्रीडासक्त:

 

बालस्तात्क्रीडासक्त:

(బాలస్తావత్క్రీడాసక్త:)

డాక్టర్ . చిలకమర్తి దుర్గాప్రసాదరావు  

బాలస్తావత్క్రీడాసక్త: తరుణస్తావత్తరుణీ సక్త:

వృద్ధస్తావచ్చింతా మగ్న: పరమే బ్రాహ్మణి కోsపి న మగ్న: 

మనిషికి బాల్యంలో ఆటలపట్ల ఆసక్తి. వయసొచ్చాక  స్త్రీలపట్ల ఆసక్తి. వయస్సుడిగిపోయాక   విచారం. కాని పరమాత్మను ఏనాడు స్మరి౦చడంలేదని ఆ మాటల్లోని తాత్పర్యం . సరే ! ఆసమయం సందర్భం వేరు . ఆవిషయాన్ని అలా ఉంచుదాం . ప్రస్తుతం మనం తీసుకోవలసిన అంశం ఏ0టంటే మనిషి చిన్నతనంలో ఆటల పట్ల ఆసక్తి కలిగి ఉ౦టాడనేదే. నిజమే ఆటలు వారికి ఉల్లాసాన్ని ఉత్తేజాన్ని కలగ చేస్తాయి.  ఇది బాగా తెలిసిన వారు కావడంవల్లనేమో పాశ్చాత్యదేశాలు పాఠ్య ప్రణాళికలో ఆటలకు సముచితస్థానం కల్పించడం మనం గమనిస్తాం . ముఖ్యంగా ప్రైమరీపాఠశాలల్లో పాఠాలకన్నా ఆటలకే ప్రాముఖ్యం మిన్న . నేను చికాగో , లండన్ , దుబాయ్ నగరాల్లో  చాల నెలలపాటు ఉండే అవకాశం దొరికింది . నాకు దేవాలయాలు పాఠశాలలే కావడం వల్ల అవకాశమున్నప్పుడల్లా  అక్కడకు వెళ్ళడం జరుగుతో ఉండేది . నేను గమని౦చిందేమిటంటే వారు పాఠాలకు ఎంత ప్రాముఖ్యం ఇస్తున్నారో ఆటలకు కూడ అంతే ప్రాముఖ్యం ఇస్తున్నారు . ఇంకా ఖచ్చితంగా చెప్పాలంటే కొన్నిచోట్ల పాఠాలకంటే  ఆటలకే ఎక్కువ ప్రాముఖ్యం ఇవ్వడం కనిపిస్తోంది . మొదటి కాలాంశ౦ (పీరియడ్) ఆటలతోనే మొదలౌతుంది . ఒక ఆంగ్లకవి చెప్పినట్లు

Boys of spirit, Boys of will

Boys of muscles brain and power

Fit to cope with any thing

These are wanted every hour.          

శారీరకంగా మానసికంగా దృఢంగా ఉన్నావాళ్లే మనకు కావాలి గాని ఎంత చదువుకున్నా శరీరం, మనస్సు  దృఢంగా లేకపోతే సమాజానికి ఆట్టే ఉపయోగం లేదు . ‘A sound mind in a sound body’ అనే సంగతి అందరికీ తెలిసిందే . అంతేకాక సమయోచితమైన ఆలోచనలకు , సమయోచితమైన నిర్ణయాలకు క్రీడాకారులు  పెట్టింది పేరు . అంతేకాకుండా జీవితంలో ఎన్నో ఒడుదుడుకులు వస్తాయి వాటిని తట్టుకుని నిలబడాలంటే క్రీడాస్ఫుర్తి చాల అవసరం .  మన దేశంలో ఆటలకు ఇవ్వవలసినంత ప్రాముఖ్యం ఇవ్వడంలేదు సరికదా ! నిరుత్సాహపరచడం కూడ జరుగుతోంది . ‘ఆటా లేదు గీటా లేదు, ఆటలాడేవంటే తాట తీస్తాను, పోయి చదువుకో’ అనే తల్లి దండ్రులిప్పటికీ చాల మంది ఉన్నారు .  ‘   సరైన క్రీడా స్థలాలు లేని ఎన్నో ప్రభుత్వ,  ప్రైవేట్ పాఠశాలలిప్పటికీ మన దేశంలో ఉన్నాయి . ఒక వేళ క్రీడాస్థలాలున్నా  ఆటలాడించడానికి అధ్యాపకులు లు౦డరు. ఒక వేళ ఉన్నా ఒక్కరే ఉంటారు .ఇతర దేశాల్లో అలా కాదు. ఉదాహరణకి  నేను లండన్ లో కొన్నాళ్ళు ఉన్నప్పుడు మేం ఉన్న ఇంటి చుట్టూ మూడు స్కూళ్లుండేవి పిల్లలు నిర్దేశించిన సమయాల్లో ఆడుకునే వారు . ముగ్గురేసి అధ్యాపకులు౦డి పిల్లల్ని ఆడించేవారు .

మన జాతిపిత మహాత్మా గాంధీ ‘ నేను నాజీవితంలో రెండు తప్పులు చేశాను . ఒకటి ఆటలపట్ల ఆసక్తి కనపరచకపోవడం రెండు సంస్కృతం నేర్చుకోకపోవడం . ఈ కారణాల వల్ల చాల నష్టపోయాను’ అని  ఒక సందర్భంలో అన్నారు.  కాబట్టి ప్రతి వ్యక్తి ఆటల యొక్క ప్రాముఖ్యం అందరికి వివరించి పిల్లల శారీరక , మానసిక , బౌద్ధిక ,ఆధ్యాత్మిక రూపమైన సమగ్రాభి వృద్ధికి దోహదం చెయ్యాలని రాష్ట్ర , కేంద్ర ప్రభుత్వాలు క్రీడలకు మరింత దోహదం చేసి యువత సమగ్రాభివృద్ధికి బంగారు బాటలు వేయ్యాలని ఆశిద్దాం .             

 

 

                आँसू 

                                            डाक्टर . वोलेटि नरसिंह रावु

 आँसू आँसू  हर्ष में तपन में टप टप कर तू गिरता

छिप छिप कर उबल कर आता तू दिल  के   कथा कहलाता ||

 जब बच्चा पैदा होता और उगकर उन्नति करता

हर्षातिरिक से तू आता तब सुख का हिस्सा बन जाता ||

 जब बच्चा रोगग्रस्त होता उन की बाधा देखी न जाती

तू उबल उबल कर आता तब दुःख का हिस्सा बन जाता ||

 वेदना में रोदन में करुणावस्था में

करुणाकर की याद में सांत्वना में भी तू आता ||

 दीनता में तू आता दीन की सहायक में तू आता

चाहे तो ग्लिसरिन से तू बाहर आता

मगर पत्थर दिल में कहाँ समाता ||

 मानव की राक्षस प्रवृत्ति में मानव मानव को सताने में

हैरत तू कभी न आता तब तू कहाँ छिप जाता ||

 आँखों में धूलपतन में नदियाँ जैसा बहकर आता

किसी का खेद पात में कभी कभी क्यों प्रस्तुत होता ? ||

 तुम्हरी रूचि नमकीन मगर हिंसक में रसहीन

तू किसी किसी में स्वाधीन किन्तु हिंसक में पराधीन ||

 अगर हिंसक में भी तू जन्म लेता और उनको चेत करता

तब दानव फरिस्ता बन जाता जग में कुछ शांति के प्रबंध होता ||

डाक्टर . वोलेटि नरसिंह रावु (V. Narasimharao) Plot No: - B 86,

Dayalnagar , Vishakhapatnam -43 A.P 07842372908

 

 

శ్రీ చంద్రం గారి ‘మహాత్మ శతకం’ (ఒక సమీక్ష)

 

శ్రీ చంద్రం గారి ‘మహాత్మ శతకం’

(ఒక సమీక్ష)

డాక్టర్ . చిలకమర్తి దుర్గాప్రసాద రావు

        యద్యదాచరతి శ్రేష్ఠ: తత్తదేవేతరో జన:

       స యత్ప్రమాణం కురుతే లోకస్తదనువర్తతే

అని గీతావచనం . దానర్థం ఏ౦టంటే లోకంలో శ్రేష్ఠుడైన మానవుడు ఏ విధంగా ఆచరిస్తాడో , ఇతరులు కూడ అదే విధంగా ఆచరిస్తారు. అతడు ఆచరణాత్మకంగా ఏది ప్రమాణంగా నిరూపిస్తాడో దాన్ని లోకం అంతా అనుసరిస్తు౦ది . ఈ ప్రపంచంలో  అటువంటి వారు చాల అరుదుగా ఉంటారు . అట్టి అరుదైన వారిలో మహాత్మా గాంధీ ఒకరని చెప్పడంలో ఎటువంటి సందేహం లేదు.

అందుకే కాబోలు  విశ్వవిఖ్యాత భౌతిక శాస్త్రవేత్త Albert Einstein మహాశయుడు గాంధీ మహాత్ముని ప్రశంశిస్తూ 'Generations to come will scarce believe that such a one as this ever in flesh and blood walked upon this earth’  అన్నారు.

ఇక అటువంటి నమ్మలేని, నమ్మశక్యంకాని మహితాత్ముడైన  మహాత్మునిపై ‘ మహాత్మ శతకం అనే పేరుతో  శ్రీచంద్రం గారు ఒక శతకాన్ని రచించారు . శ్రీ చంద్రం గారు కళలకు కాణాచి యైన గుడివాడ పట్టణ నివాసి. ఈయన శతాధిక శతక కర్త . ఈయన  పేరు ఇప్పటికే శతకానికి పర్యాయపదం అయిపోయింది .  ఎ౦దుకంటే ఆయన సమకాలీన సమాజాన్ని ఎన్నో కోణాల్లో పరిశీలించి ఒక్కొక్క విషయాన్ని విశ్లేషిస్తూ సుమారు వందకు పైగా  శతకాలు రచించారు. శతకం అని పేరుపెట్టినా పద్యాలు శతాధికంగానే ఉంటాయి. రెండు మూడొ౦దల పద్యాలతో ద్విశతులు, త్రిశతులు కూడ ఉన్నాయి . ఈ విధంగా అక్షర లక్షలు ఆయన గ్రంథాలు.  సమాజం అక్షరాలక్షలిచ్చినా ఆయన  ఋణం తీర్చు కోలేదు. ఇక ఈయన శతకాలు చాల విలక్షణంగా ఉంటాయి.

కుర్చీ శతకం , సైకిల్ శతకం , టి.వి శతకం మొదలైనవి కొన్నైతే , క్రైస్తవసూక్తి శతకం , మహమ్మదీయసూక్తి శతకం , బౌద్ధసూక్తి శతకం , గీతాసూక్తి శతకం మొదలైన ధార్మిక పరమైనవి మరికొన్ని. అలాగే షేక్స్పియర్ శతకం మొదలైన కవిపరమైన శతకాలు కొన్నైతే    గుడివాడ శతకం మొదలైన ఊళ్లపేరులతో కూడినవి మరికొన్ని  

  ఇంగ్లీషు శతకం మొ|| భాషాపరమైన శతకాలు మరి కొన్ని. ఈ విధంగా  శతక సాహిత్యంలో ఇంత వైవిధ్యం ప్రదర్శించిన వారు చాల అరుదుగా కనిపిస్తారు. నాకు తెలిసినంతలో వీరు తప్ప మరొకరు లేరేమో .  ఈ విధంగా శతాధికా౦శాలపై శతాధిక శతకాలను రచించిన ఈ గొప్ప రచయిత గిన్నిస్ పుస్తకంలో స్థానం సంపాదించాలని నా ఆకాంక్ష .

ఈయన శతకానికే పేరు పెట్టినా ఆ విషయాన్ని సాధ్యమైనంత  సమగ్రంగా చర్చించడం ఒక ప్రత్యేకత. ఉదాహరణకి షేక్స్పియర్ , శతకంలో కేవలం ఆ మహాకవిని పొగడడమే కాకుండా ఆయన వెలువరించిన సూక్తులను పొందు పరచి పాఠకుల కంది౦చారు . ఈ విధంగా మత సామరస్యానికి , భావ సామరస్యానికి , భాషా సామరస్యానికి, సంస్కృతీసామరస్యానికి వీరి రచనలు పేరు పొందాయి . వీరి రచనలు చాల వరకు జాను తెనుగులో ఉండడం వల్ల వీరికి మాతృభాష పట్ల మక్కువ ఎంత మిక్కుటమైనదో ఎక్కువగా నొక్కి వక్కాణింపనక్కర లేదు. ఛందస్సు మాటకొస్తే   ఈయన శతకాలు చాల వరకు దేశి చందస్సులోనే ఉంటాయి. ముఖ్యంగా ఆటవెలదిలో ఈయన చేయితిరిగిన చతురులు . ఆటవెలది ఒక ఆటవెలదిలా ఈయన కనుసన్నల్లో మెలగుతూ ఎలా చెబితే అలా వింటుంది. ఇక వీరి శతకాలు  చాలమంది పరిశోధకులకు Ph.D డిగ్రీని తెచ్చి పెట్టాయంటే వాటి శక్తి ఎంత గొప్పదో ఊహి౦చవచ్చు. వీరి  రచనలు వాసిలోనే కాక  రాశిలోకూడ గొప్పవే . ఇక ఈయన ఇటీవల రచించిన ‘మహాత్మశతకం’ గురించి కొన్ని విషయాలు తెలుసుకుందాం. ఇందులో 116 పద్యాలున్నాయి .    వందనము మహాత్మ అ౦దుకొనుము అనేది మకుటం.  ఈ శతకం మనం పూర్తిగా చదివితే ఆ మహాత్మునికి నూట పదహారు పర్యాయాలు నమస్కారం చేసిన వాళ్ళం ఔతాం.       

   ఇక ‘ఉత్తమశ్లోకస్యచరితముదాహరణమర్హతి’ అని ప్రాచీనుల సూక్తి. అటువంటి ఉత్తమశ్లోకుడు , విశ్వనరుడునగు మహాత్ముని మహనీయతను వర్ణించిన ఈ శతకం చాల గొప్పదని నా అభిప్రాయం.  మహాత్ముని మాతృఋణం తీర్చుకున్న మహనీయునిగా కీర్తించారు.

“పుట్టినావు నీవు పోరుబందరు నందు

భారతంబ పుణ్య ఫలమవగుచు

తీర్చు కొంటి వయ్య దేశ మాతృ ఋణము

వందనము మహాత్మ అ౦దుకొనుము”

మహాత్ముని చరిత్రను రచించిన పూర్వ రచయితలైన వేలూరి శివరామ శాస్త్రిగారిని,

తెలుగులెంక తుమ్మలవారిని వీరు ప్రశంసించడం ముదావహం .

 “స్వాతంత్ర్యమ్మునకై తెగించి తన సర్వస్వమ్ము గోల్పోవునే పూతాత్ముండతడొక్కడే త్రిభువనీ పుజ్యు౦డు” అంటారు ఎక్కడో ఎదో సందర్భంలో శ్రీ యేటుకూరి వేంకట నరసయ్య గారు . ఆ విధంగా దేశస్వాతంత్ర్యానికి తన సర్వస్వం ధారపోసిన ఎంతో మంది మహనీయుల్లో ఒక్కరవ్వడమే కాకుండ అందరికీ మార్గదర్శియైన మహాత్ముని స్తుతించడం ఎవరికీ సాధ్యం కాదు . ఎంత ఎక్కువ చెప్పినా అది చాల తక్కువే అవుతుంది  . కొండంత చెప్పినా అది గోరంతే ఔతుంది .    

కలరు దేశభక్తి కలవారు బహుసంఖ్య

నాడు,స్ఫూర్తి నిచ్చి నావు నీవు

స్ఫూర్తి నిచ్చు వారు కీర్తనీయులు గదా

వందనమ్ము మహాత్మ అ౦దుకొనుము

గుడివాడను మహాత్ముడడుగు పెట్టిన మహానగరంగా వర్ణించి ప్రశంసించడం ముదావహం.

గాంధీ మహాత్ముని సాక్షాత్తు భగవంతునిగా వర్ణించిన ఈ పద్యం చాల హృద్యం.

దాస్యస్యశృంఖలాలు తప్పించి  దేశవా

సులకు స్వేచ్ఛ నొసగ గలిగి నావు

 కాన అతిశయోక్తి కాదు దేవుడవన్న

వందనము మహాత్మ అ౦దుకొనుము.

ఈ విధంగా కవి చంద్రులు , కవితా చంద్రులైన శ్రీ చంద్రం గారు గాంధీజీని విశ్వమానవుని గాను, కారణజన్ముని గాను, జాతిపిత గాను, కర్మయోగి గాను, దేహాకృతిదాల్చిన దేశభక్తి గాను, ప్రత్యక్ష దైవం గాను, అర్థదిగంబరేశ్వరుడు గాను, యుగకర్త గాను, విఖ్యాతజననేత గాను, అజేయుని గాను, ధీరుని గాను వర్ణించారు .నేటి సమాజం మహాత్ముని మార్గాన్ని విడిచి పెట్టి పెడత్రోవ పట్టడ౦ పట్ల తన బాధను కవి ఇంచుమించు  ప్రతిపద్యంలోను వ్యక్తం చేశారు .

ఈ రచయిత మహనీయమైన మహాత్ముని సూక్తులను శతకంతో బాటుగా  పొందుపరచి మనకందించారు. అవి సుమారు ముప్పదివరకు  ఉన్నాయి. పాఠకులు శతకంతో పాటు రోజుకో సూక్తిని చదివి ఆచరించడానికి ప్రయత్నిస్తే అది మహాత్మునకు  అసలైన నివాళి అవుతుంది.

‘కష్టపడి పని చెయ్యని వ్యక్తికి తిండి తినే హక్కులేదు’ భయం వల్ల  ఉపయోగం ఉంది గాని , పిరికి తనం  వల్ల  కాదు’ , ‘ సత్యం ఒక్కటే జీవితాన్ని సన్మార్గంలో నడి పిస్తుంది’ ,  ‘ సహాయం చేస్తే మరిచిపో , సహాయం పొందితే గుర్తుంచుకో’ , ‘మితిమీరిన ఓర్పు పిరికి తనం ఔతుంది’ ప్రపంచంలో ఏ మార్పునైతే కోరుకు౦టావో దానికి నువ్వే నాంది పలకాలి ’  ‘ ఈ ప్రపంచం మనిషి అవసరాలను తీర్చగలదు గాని కోరికలను తీర్చ లేదు’ ‘ మనిషి శీల ప్రవర్తనలను తీర్చిదిద్ద లేని విద్య విలువ లేనిది’ , ‘ విధి నిర్వహణకు మించిన దేశసేవ లేదు’ , ఎక్కువ తక్కువలు కులమత భేదాలు ఉండటం మానవ జాతికి అవమానకరం’, వ్యక్తిత్వాన్ని కోల్పోయిన వ్యక్తి  తన సర్వస్వాన్నీ కోల్పోయినట్లే ‘, ‘  చెడుకు సహాయనిరాకరణ చెయ్యడం ప్రతిమనిషి పవిత్ర కర్తవ్య౦ ‘ , ‘ గెలవక పోవడం ఓటమి కాదు మరల ప్రయత్నించక పోవడమే అసలైన ఓటమి ’ మొదలైన సూక్తులు సార్వదేశికాలు , సార్వకాలికాలైన సత్యాలు. శ్రీ చంద్రంగారు మరెంతో మంది మహనీయులను శతకాల్లో బంధించాలని కోరుతూ , వీరి శతకాలు ఆంధ్రసాహిత్యానికి , అందులోనూ శతక సాహిత్యానికి తుష్టిని, పుష్టిని చేకూర్చాలని ఆశిస్తూ......

దుర్గాప్రసాద రావు చిలకమర్తి .