సంభాషణ సంస్కృతం -11

సంభాషణ సంస్కృతం -11

Dr. Durga Prasada Rao Chilakamarthi

dr.cdprao@gmail.com

Lesson-11

Unit-1                               एव = మాత్రమే only, exactly,

కొన్ని ఉదాహరణలు :

.

      अहं क्षीरम् एव पिबामि काफीं न पिबामि =   నేను పాలు మాత్రమే త్రాగుతాను కాఫీ త్రాగను . I drink milk only I don’t drink coffee.

      स: एव गच्छति सा न गच्छति= అతడు మాత్రమే వెళ్ళును/చున్నాడు  ఆమె వెళ్ళదు/వెళ్ళుటలేదు . He alone is going she is not going.

      धर्म: एव रक्षति न अन्य: = ధర్మమే రక్షించును వేరేది రక్షించదు. Dharma alone protects nothing else.

      इदं पुस्तकं गोविन्दस्य एव न अन्यस्य = ఈ పుస్తకం గోవిందునిదే మరెవరిదీ కాదు . This book belongs to Govinda only but not to anybody else

      मम लेखनी गृहे एव अस्ति अन्यत्र नास्ति= My pen is in my house only nowhere else.

      भवान् ग्रन्थालये एव तिष्ठतु अन्यत्र मा गच्छतु =  మీరు లైబ్రేరి లోనే ఉండండి ఇంక ఎక్కడికి వెళ్ళవద్దు . You stay in the library only do not go anywhere

      दोष: मम एव न भवत: = తప్పు నాదే మీది కాదు The fault is  mine not yours.

Unit-2.                 इति  అని This much / thus /end / conclusion

  Note:-      మనం ఇతరుల మాటలను, వాక్యాలను , సిద్ధాంతాలను వివరిస్తున్నప్పుడు  ఈ పదం వాడతాము . The word इति is normally used when the actual words of a speaker are quoted.

Some examples:

      “ सत्यमेव जयते ” इति  वेद: वदति || “సత్యమే జయించును” అని వేదము పలుకు చున్నది .

      “ भवान् श्रद्धया पठतु ” इति अध्यापक: उक्तवान्  “నీవు శ్రద్ధగా చదువుము” అని మా టిచరు గారు అన్నారు .||

      “योगक्षेमं वहाम्यहम् ” इति श्रीकृष्ण: उक्तवान्  ‘యోగక్షేమం వహామ్యహం’ అని కృష్ణుడు పలికెను .||

     “Freedom is my birth right”   इति बालगङ्गाधरतिलक् महोदय: उक्तवान्  స్వాతంత్ర్యం నా జన్మ హక్కు అని బాలగంగాధర తిలక్ చాటుకొనెను .

 “ Do or die” इति महात्मा गान्धी महोदय: घोषितवान् || ‘సాధించండి లేదా చావండి” అని గాంధి మహాత్ముడు ఘోషించెను.

      “ अद्य भोजनं माsस्तु ” इति  वैद्य: उक्तवान्  “ఈ రోజు భోజనం చేయవద్దు” అని వైద్యుడు చెప్పెను .

       “ अहं क्षीरम् एव पिबामि ”  इत्यहमुक्तवान्  || “ నేను పాలు మాత్రమే త్రాగుదును” అని నేను అన్నాను .

       “ वैद्यो नारायणो  हरि: ” इति  भवान् यद्वदति तत्सत्यमेव  “వైద్యో నారాయణో హరి:” అని నువ్వు చెప్పిన మాట సత్యమే .

      Unit-3                 अस्मि = I am 

Some examples:

       अहं अध्यापक: अस्मि = నేను ఉపాధ్యాయుడను I am a teacher

      अहं गायक: अस्मि = నేను గాయకుడను I am a singer

      अहं नर्तकी अस्मि =  నేను నర్తకిని I am a dancer

      अहं वित्तकोशे अधिकारी अस्मि = నేను బ్యాంకు మేనేజరును I am a bank officer. 

      अहं देशभक्त: अस्मि =  నేను దేశభక్తుడను I am a patriot

Unit-4                          यदि---तर्हि  = If ... Then, whether, provided etc

   కొన్ని ఉదాహరణలు   

      यदि बुभुक्षा अस्ति तर्हि अन्नं खादतु =  ఆకలి ఉన్నచో అన్నం తినుము . If you are hungry then you eat food.

यदि समय: अस्ति तर्हि मम गृहं आगच्छतु=  సమయం ఉన్నచో మా ఇంటికి రమ్ము If you have time then come to my house.

यदि पुस्तकस्य मूल्यं स्वल्पम् अस्ति तर्हि क्रेष्यामि = పుస్తకం వెల తక్కువగా ఉన్నచో నేను కొంటాను.  If  the price of the book is low then I shall purchase

 यदि धनं नास्ति तर्हि अन्नं ददातु = డబ్బు లేనిచో అన్నం పెట్టుము If you don’t have money then give me food.

                Unit – 5                         यथा —तथा  ఏవిధంగానో – ఆవిధంగా

           यथा (In the manner which ) —तथा (In a suitable way)    according to;  in any way; in what ever manner; however; according as; to what ever extent 

 కొన్ని ఉదాహరణలు   

      

      यथा राजा तथा प्रजा: = రాజు ఏవిధంగా ఉంటాడో ప్రజలు కూడ అదే విధంగా ఉంటారు . The people are like the king.

      राजकीयनायक: यथा वदति तथा न करोति = రాజకీయనాయకుడు ఏ విధంగా చెబుతాడో ఆ విధంగా చెయ్యడు. A politician does not act as he speaks or promises.

  यथा दीप: तथा प्रकाश: = దీపాన్ని బట్టి వెలుతురు ఉంటుంది . The light is according to the lamp.

मम मित्रं यथा मधुरं गायति तथा अहं न गायामि = నా మిత్రుడు ఎంత మధురంగా పాడునో అంత మధురంగా నేను పాడలేను . I can not sing as sweetly as my friend sings.

  स: यथा मातृभाषां वेगेन वदति तथा एव अन्यभाषामपि वदति = అతడు మాతృభాష ఎంత వేగంగా మాట్లాడునో మిగిలిన భాషలు కూడ అండ వేగంగానే మాట్లాడతాడు . He speaks other-tongue also fluently as he speaks fluently his mother-tongue. 

SANSKRIT SLOKA-11  

కంఠస్థ౦ చెయ్యండి

श्वा यदि दंशति मनुजान् न ते जना: तं प्रतिदशन्ति

यद्याक्रोशति नीच: सज्जन: तं न वदति किञ्चित्

If a dog bites human beings, they will not in turn bite the dog. Similarly, if a man of low profile cried at a good person, the good person will never speak any thing against him in retaliation.

శ్వా యది దంశతి మనుజాన్ న తే జనా: తం ప్రతిదశంతి

యద్యాక్రోశతి నీచ: సజ్జన: తం న వదతి కించిత్

కుక్క ఒకవేళ మనుషులను కరిస్తే వాళ్ళు తిరిగి కుక్కను కరవరు.  దుష్టులు ఒకవేళ సజ్జనులను నిందిస్తే సజ్జనులు అతనినేమి అనరు .  

   .